Ongemakkelijke schorsing gemeentesecretaris Middelburg

De schorsing van de Middelburgse gemeentesecretaris Aart van den Brink is puur vanwege een arbeidsconflict tussen hem en het college, antwoordt het college van de Zeeuwse hoofdstad op vragen van de plaatselijke VVD. ‘Van een integriteitskwestie is nadrukkelijk geen sprake.’ Maar de gang van zaken roept alsnog veel vraagtekens op.

Verdrietig, maar noodzakelijk

Eind augustus bracht het college het nieuws over de schorsing van Van den Brink naar buiten. Volgens burgemeester Yvonne van Mastrigt zou deze ‘verdrietige, maar noodzakelijke stap’ genomen zijn vanwege een ‘onoverkomelijk verschil van inzicht’, meldde de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC) destijds. Het zou daarbij gaan over de koers van de gemeentelijke organisatie, maar vooral over de invulling van zijn rol als adviseur van het college. Van den Brink (63) bekleedde de functie al bijna 18 jaar. De schorsing kwam voor velen als een verrassing, maar voor sommigen niet. De PZC citeert een (anoniem) ingewijde die zegt dat het college last had van ambtenaren die niet deden wat er werd gezegd. Ze voerden soms zelf beleid in plaats van dat ze het beleid van de wethouder uitvoerden. ‘Maar de directeur hield hen de hand boven het hoofd.’

Beschadigend voor gezin

Het dagblad citeert ook GL/PvdA-fractievoorzitter Caroline Diepeveen die benadrukt dat ambtenaren niet zelfsturend zijn. Het college wilde dat er een nieuwe structuur in de organisatie zou komen om de advisering te verbeteren, vertelt ze. ‘Als de directeur daarin had meebewogen, was er geen probleem geweest. Maar kennelijk is het niet gelukt om op één lijn te komen.’ Een gesprek tussen Van den Brink en het college is door de eerste kort na de schorsing stopgezet. Hij is het niet eens met zijn schorsing, zegt hij tegen de PZC, en noemt de verhalen over waarom hij geschorst zou zijn beschadigend voor hem en zijn gezin. Als de schorsing (van drie maanden) uitloopt op een gedwongen vertrek, kan dat voor de gemeente flink in de papieren gaan lopen. Voor Van den Brink gaat het echter niet om het geld. ‘Het gaat mij erom dat er recht wordt gesproken.’

Interim aangesteld

Intussen heeft de gemeente per 1 september Garmt Kolhorn als waarnemend algemeen directeur en gemeentesecretaris aangesteld, voor ongeveer een half jaar. Hij moet zich bezighouden met de continuïteit en stabiliteit van de ambtelijke organisatie en samen met het college een profiel opstellen voor de toekomstige gemeentesecretaris. Het lijkt er dus op dat inderdaad wordt voorgesorteerd op een definitief vertrek van Van den Brink. Het college benadrukte nog wel dat de schorsing uitsluitend betrekking heeft op zijn functioneren als gemeentesecretaris. ‘En niet op zijn rol als algemeen directeur.’ In een reconstructie van de PZC stelt Van den Brink dat hem begin juli verstaan is gegeven dat zijn functie wordt gesplitst. Hij zou per 1 september geen gemeentesecretaris meer zijn, maar nog wel algemeen directeur. Van den Brink stemde daar niet mee in, waarna er een extern onderzoek naar zijn functioneren, houding en gedrag wordt aangekondigd.

Buitenproportioneel en onrechtvaardig

In een interview met de PZC zegt Van den Brink dat het college een te grote werkdruk legt op ambtenaren en dat zorgt voor ‘een gevoel van ongemak’ en soms ‘onveiligheid’. Daardoor is hij naar eigen zeggen genoodzaakt om ‘steeds sterker op te komen voor mijn mensen’. Zeker het laatste jaar waren er steeds vaker pittige discussies tussen hem en het college, maar volgens hem horen die ‘professionele discussies’ erbij. Waar hij verrast over is, is dat hij geschorst vanwege ‘een verschil van inzicht over de advisering en de koers van de organisatie’. Als ze ontevreden waren, dan had het college dat al veel eerder kunnen aangeven in functioneringsgesprekken, stelt hij. Maar de beoordelingen waren altijd goed. ‘Daarom deugt dit gewoon niet. Schorsing is buitenproportioneel en onrechtvaardig.’

Denk aan je mensen

In het interview zegt hij dat de kiem ligt bij de start van het nieuwe college in 2022 dat een andere signatuur heeft: GL/PvdA, LPM, D66 en CU. Op dat moment kwamen er ook miljoenen meer beschikbaar dan in voorgaande jaren, waarin bezuinigd moest worden. Ook op ambtenaren. Er moesten er vijftig uit, terwijl de werkdruk toen al hoog was. Het huidige college heeft meer geld en meer ambities en er zijn ook honderd ambtenaren bijgekomen. Maar het gaat om de manier waarom wethouders in gesprek zijn en blijven, aldus Van den Brink. Het nieuwe college is ‘minder onder de indruk’ van ‘de problemen van alledag’ van ambtenaren dan het vorige colleges. ‘Ik heb gezegd: denk aan je mensen, hou ze aan boord.’ De politieke druk op ambtenaren is groter geworden. ‘Ze moeten steeds harder lopen, meer doen. Daardoor voelen ze zich ongemakkelijk.’ Toch is volgens Van den Brink nu al 95 procent van het coalitieakkoord uitgevoerd.

Onlogisch en onnodig

Een verandering van de structuur van de organisatie vanwege de grotere omvang ervan en de politieke ambities bleek na onderzoek niet nodig, vertelt Van den Brink. Daarvan heeft het college ook niet gezegd dat het anders moest. ‘Daarom vind ik het gek dat ze nu zeggen dat er wel een verschil van inzicht is over de koers. Het hele spektakel dat nu is ontstaan, is onlogisch en onnodig.’ Dat spektakel wordt in de reconstructie van de PZC nog verder uit de doeken gedaan. Tijdens zijn vakantie in augustus krijgt Van den Brink van zijn advocaat te horen dat het onderzoek naar hem is gestart. Het wordt door het advocatenkantoor uitgevoerd waar de gemeente juridische bijstand van krijgt. ‘Dat heeft weinig met onafhankelijk onderzoek te maken’, reageert Van den Brink daarop. Een verzoek om mediation wordt door het college afgewezen. Als hij alweer twee weken aan het werk is, krijgt hij op vrijdag 22 augustus het verzoek om de maandag erop verlof op te nemen. Hij is ook niet welkom op de wekelijkse vergadering van B&W. Als hij daar niet op ingaat, krijgt hij te horen dat hij vanaf die maandag voor drie maanden is geschorst.

Open envelop en appje

Nog gekker wordt het als Van den Brink op zondagavond een appje van de burgemeester krijgt, vertelt hij. Ze schrijft dat er een brief bij hem is bezorgd. Er ligt inderdaad een niet dichtgeplakte envelop in zijn brievenbus. Op het briefje dat erin zit staat dat hij per 25 augustus is geschorst en per 1 september een interim-gemeentesecretaris aantreedt. ‘Een open envelop en een appje. Het komt op mij weinig respectvol en weinig professioneel over.’ De volgende dag komt er zonder medeweten van Van den Brink een persbericht naar buiten over zijn ‘schorsing met onmiddellijke ingang’. Een ‘kwalijke’ term, vindt hij, want mensen gaan er van alles achter zoeken. Hij stopt het overleg met de gemeente, waardoor een oplossing van het conflict uit zicht is. De gemeente zal naar de rechter moeten stappen. ‘Ik heb helemaal niets te verbergen’, besluit Van den Brink. ‘Laat alles maar op tafel komen.’

Geen integriteitskwestie

Naar aanleiding van artikelen in de PZC heeft VVD-raadslid Sven Meijer over de kwestie schriftelijke vragen gesteld aan het college. In zijn antwoord spreekt het college weer over het ‘onoverbrugbare’ verschil van inzicht over de toekomst van de organisatie en over hoe de gemeentesecretaris zijn rol als adviseur van het college invulde. Over de gevolgen daarvan voor de samenwerking met de gemeentesecretaris is vervolgens een ‘arbeidsconflict’ ontstaan en daarna een schorsing. ‘Het college heeft alle mogelijke inzet gedaan om schorsing te voorkomen, maar dat bleek gegeven de ontstane situatie helaas niet mogelijk.’ Het college benadrukt dat niet gaat om een integriteitskwestie.

Niet politiek gemotiveerd

Het college zegt zich niet te herkennen in het beeld van de anonieme bron die de PZC heeft geciteerd, namelijk dat het college ‘last’ zou hebben van ambtenaren die niet deden wat gezegd werd. Ook wil het college ‘uitdrukkelijk benadrukken’ dat de schorsing geen politiek gemotiveerde stap is, zoals de VVD suggereert. Het was een ‘helaas noodzakelijk geworden besluit in het belang van de organisatie’. Op de vraag of raadsleden van de coalitie eerder over de kwestie zijn geïnformeerd dan die van de oppositie, omdat dit zo lijkt in de PZC-berichtgeving, antwoordt het college dat voor hem alle raadsleden gelijk zijn. ‘Helaas hebben we tot op heden binnen de gemeente Middelburg geen overlegplatform om zaken met een vertrouwelijk karakter te bespreken. Het is het overwegen waard om te onderzoeken over het zogenoemde seniorenconvent hiervoor passend zou zijn.’