Burgemeester Pechtold: ‘Ik ben geen alleskunner’

De gemeenteraad van Delft (110.000 inwoners) koos een bekend gezicht – gepokt en gemazeld in het bestuur – als opvolger van de net zo ervaren, maar minder karakteristieke Marja van Bijsterveldt. Alexander Pechtold: ‘Ik had het burgemeesterschap wel zo’n beetje afgeschreven. Ik ging ervan uit dat ik na het CBR weer bij een zbo in het Haagse zou belanden. Ik was de uitvoering namelijk ontzettend leuk gaan vinden. En toen kwam Delft.’

Plaatjes

De profielschets verbaasde me omdat het vier pagina’s met plaatjes waren. Dat is voor een kunsthistoricus ontzettend fijn, want die houden van plaatjes. En wat ook opviel: de raad was niet op zoek naar een schaap met vijf poten. Ze waren heel duidelijk in hun keuzes. Een ervaren bestuurder met een netwerk en humor. Als daar had gestaan: regionaal geworteld, dan was ik afgehaakt. Ik ben hier wel geboren, maar niet getogen.’

Mes en vork

Weer een Haagse rot in Delft. Eén met vrienden, en met vijanden. ‘Ik realiseerde me dat mijn bekendheid tegen me kon werken bij mijn sollicitatie. Je haalt Pechtold binnen en niet Pieterse. Dat heb ik ook zo uitgesproken’, erkent Alexander Pechtold. ‘Ik had in de procedure zoiets van: of ik lig er vrij snel uit, of ik maak een goede kans. Ik dacht niet: ik word nummer twee of drie. Ik heb plussen en minnen. Wees je daarvan bewust. Ik heb een verleden, mensen vinden wat van me, kijken naar praatprogramma’s en denken dat ze me kennen. Ik word wel ijdel en pedant genoemd. Als je in Nederland met mes en vork eet en je haar kamt ben je dat snel. Het interesseert me helemaal geen doos wat mensen van me vinden. Ik hou van decorum en duidelijke rolverdelingen, maar ik sta echt niet met die zilveren ambtsketen voor de spiegel. Liever niet.’

Procedures

Alexander Pechtold droeg tussen 2003 en 2005 ook al een ambtsketen, die van het Gelderse Wageningen. Pechtold: ‘“Dus je weet hoe het werkt”, zeggen mensen dan. Ja en nee. Vrijdag heb ik mijn eerste honderdjarige, dat ken ik. Dat je voorzitter van de raad en van het college bent, is ook niet nieuw. De griffier dacht dat ik zo even de raad zou kunnen voorzitten, maar je moet je wel eerst verdiepen in de lokale mores. Ik ben er inmiddels achter dat ze hier erg van procedures houden. Ik had deze week mijn eerste presidium, en dat was een procedure over de procedure. Daar moet ik aan wennen. Ik heb thuis geleerd: regels zijn er voor ons, en wij zijn er niet voor de regels. Ik denk dat de raad zich nu rot gaat schrikken, maar ik heb een beetje een hekel aan vastgelegde spreektijden en interrupties. Een debat moet een debat kunnen zijn. Soms vallen mensen na drie minuten in herhaling en soms zijn mensen na tien minuten nog steeds interessant om naar te luisteren. Ik heb wat oude raadsvergaderingen bekeken. Deze raad is gelukkig niet te technocratisch.’

Vuurwerkbommen

De nieuwigheid zit ‘m in de wettelijke taken van de burgemeester op het gebied van de veiligheid en de allesoverheersende sociale media. Pechtold: ‘Denk aan geweld tegen handhavers en hulpverleners. Of personen met onbegrepen gedrag. Dertig tot veertig mensen zorgen voor tweeduizend meldingen per jaar in Delft. Vorige week hadden we er 57. Veel goedbedoeld beleid heeft na een paar jaar ook zijn nadelige effecten. Ik snap goed dat je mensen in wijken plaatst, maar het is een enorme last voor een buurt. Dat probleem ken ik niet uit Wageningen. Of het aan deuren hangen van vuurwerkbommen. Hier had ik er twee in mijn eerste week. Had ik niet in Wageningen. De sociale media waren twintig jaar geleden ook veel minder opdringerig. De overheid kan nauwelijks bijbenen wat op Snapchat en TikTok gebeurt. De snelheid heeft me verbaasd. In de eerste week: boem.’

Betrokkenheid

Wageningen en nu Delft, twintig jaar later, een wereld van verschil, maar de kwaliteit van een goede burgemeester is niet veranderd. Alexander Pechtold: ‘Een goede burgemeester begint nooit met het geven van zijn mening. Hij luistert, geeft iedereen het woord, peilt het krachtenveld en vat samen met zijn eigen mening erin. Nou verraad ik mezelf’, lacht Pechtold. ‘Ik vind dat ik soms een mening mag hebben’, vervolgt de burgemeester van Delft. ‘Die is niet partijpolitiek en het is geen hobbyisme, maar komt voort uit mijn maatschappelijke betrokkenheid. Ik heb een mening over tal van onderwerpen waarover ik de komende tijd met de raad in gesprek ga. Ik heb een mening over cameratoezicht, over het vuurwerkverbod – over van alles.’

Vuurwerkverbod

Vuurwerk, ieder jaar gedoe. Bij de jaarwisseling van 2026 op 2027 is er een landelijk vuurwerkverbod. Burgemeester Pechtold: ‘Ik snap een vuurwerkverbod. Ik zie de ellende waarmee artsen en hulpverleners worden geconfronteerd. Maar ik maak me echt zorgen over de komende jaarwisseling en vooral het jaar erop. Want hoe kan ik een vuurwerkverbod handhaven als ik de capaciteit niet heb? En in één klap gooien we illegaal vuurwerk op een hoop met de vuurpijlen die een vader en zijn zoontje afsteken. Moeten we geen alternatieven gaan bieden? Want een overheid die zegt dat iets niet mag, maar vervolgens niets doet is een slechte overheid. Even de spanning eraf, iedere gemeenschap heeft dat nodig. Even wat lucht uit het ventiel. Als je dat allemaal wil verbieden en reguleren, dan wordt de samenleving niet alleen saai, maar dan functioneer je ook niet als overheid.’ Dus straks een vuurwerkshow op de Markt of in de Delftse Hout? Pechtold: ‘De mensen die mij nu al een beetje volgen, merken dat ik hierover vragen aan het stellen ben. Aan de politie, aan wijkregisseurs. Jongens, hoe kijken jullie daar tegenaan? Want als we hier heel strak in gaan zijn, dan gaat het mis.’

Bekeerling

En zo komen we vanzelf op Tot uw dienst, het boek dat Pechtold samen met oud GroenLinks Kamerlid en huidig inspecteur-generaal van de Inspectie belastingen Bart Snels schreef. Hierin interviewen ze medewerkers in de publieke dienstverlening die de overheid aan de praat houden en haarfijn doorhebben hoe politiek wensdenken en goedbedoelde moties in de realiteit van alledag floppen. Pechtold, zes jaar lang directeur van het CBR: ‘Het CBR en de gemeente hebben een overheidstaak. Je reguleert processen in de samenleving. Het domweg uitvoeren van wetten is precies de verkeerde richting. Dienstverlenen betekent ertussen gaan staan en kijken: wat hebben mensen nodig? Daar waren wij in de Kamer niet mee bezig. Hoe is in Den Haag belangrijker dan wat. Je praat met een minister, je leest beleidsnota’s die mensen in kantoortorens hebben zitten tikken. Beleidsfouten worden vervolgens al te vaak in de schoenen van de uitvoerders geschoven. Toen we allebei in de publieke dienstverlening belandden, vielen de schellen ons van de ogen. Opeens zagen we de effecten van de nota’s, notities, nulmetingen, evaluatiemomenten, verkenningen en pilots. Nu ben ik een soort bekeerling, en je weet: bekeerlingen zijn het fanatiekst.’

Lees het hele interview met Alexander Pechtold deze week in BB17 (inlog).