Waar detacheringsbureaus eerst ambtenaren met aantrekkelijke contracten weglokten, is er nu een omgekeerde trend. Gemeenten en provincies halen externen die bevallen graag zelf binnen. Wat betreft het terugdringen van de flexschil zijn gemeenten nu zelfs het braafste jongetje van de publieke sector.
Gemeenten kapen externen van detacheerders
‘Onze opdrachtgevers zijn onze concurrenten geworden’
Handhaving
De overheid die werknemers weglokt bij detacheerders. Het is de opheffing van het handhavingsmoratorium voor zzp’ers die deze transitie op gang bracht. Tegelijkertijd neemt de overheid een voorschot op de Wet Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (Vbar), die het demissionaire kabinet afgelopen zomer heeft ingediend bij de Tweede Kamer. Ook is er een wetsvoorstel voor een verplicht toelatingsstelsel voor uitzendbureaus en andere uitleners: de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta).
Vaker vaste aanstelling
‘Onze opdrachtgevers zijn onze concurrenten geworden’, constateert Marcel van den Bekerom, vicevoorzitter van de Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN). Behalve bestuurder van de branchevereniging is hij directeur van detacheerder Reijn. Waar eerst detacheerders het verwijt van sprinkhanengedrag kregen vanwege het weglokken van vaste medewerkers naar lucratievere detacheringscontracten, is de beweging nu andersom: werkgevers geven gedetacheerden vaker een vaste aanstelling.
Opdrachtgevers kritischer
De detacherings- en uitzendmarkt koelt af, constateert data- en arbeidsmarktspecialist Geert-Jan Waasdorp. Er is minder personeelsschaarste en opdrachtgevers kunnen het zich veroorloven om kritischer te zijn. Waasdorps bedrijf Intelligence Group rapporteert maandelijks over de opdrachtenmarkt, gericht op zzp’ers en gedetacheerden.
Verwachting
Door de hervatting van de handhaving op schijnzelfstandigheid werd verwacht dat het aantal gedetacheerden – medewerkers in dienst van een derde partij – zou pieken. Overheidsorganisaties zouden immers kiezen voor ‘veiligere’ flexconstructies met glasheldere werkgeversrelaties. Maar in plaats daarvan kromp de werkgelegenheid voor gedetacheerden over de volle breedte van de arbeidsmarkt met een kwart. ‘Wonderwel treft het vooral de groep waarvan we verwachtten dat die maximaal zou profiteren van controleren op schijnzelfstandigheid’, bekent Waasdorp. Waarbij de markt en in het bijzonder gemeenten het hardst op de rem trapten bij het inhuren van zzp’ers. Dat veel zelfstandigen in loondienst zouden komen, was een verwachting die niet uitkwam. Voor hen is het intussen wel lastig geworden aan nieuwe opdrachten te komen.
Beter nadenken
‘De handhaving zorgt ervoor dat werkgevers beter nadenken over hun flexibele schil’, zegt Waasdorp. ‘Het opheffen van het handhavingsmoratorium startte aan het begin van dit jaar, en aan het einde van 2024 liepen veel contracten af. Neem daarbij het “ravijnjaar” bij gemeenten en een mindere economie. Veel werkgevers hielden hun adem in en maakten pas op de plaats.’
Roemernorm
Wat betreft het terugdringen van de flexschil zijn gemeenten nu zelfs het braafste jongetje van de publieke sector. Het aandeel zzp’ers en gedetacheerden is daar een van de laagste van alle sectoren: 13 procent in 2024 en 12 procent in de eerste helft van dit jaar. Dat ligt nog boven de (voor gemeenten niet verplichte) ‘Roemernorm’ van 10 procent. ‘Maar de decentrale overheid kreeg grip op de inhuur van externen’, stelt Waasdorp. ‘Als enige sector is de flex-graad tussen 2024 en 2025 gedaald.’ Ter vergelijking: bij de energie- en nutsbedrijven en de financiële dienstverlening bedraagt de flexibele schil respectievelijk 24 en 25 procent.
‘Bankzitters’
Dat de detacheringsmarkt er zo van langs krijgt, verklaart Waasdorp allereerst door gestegen en doorberekende kosten van detacheerders – ergens tussen de 4 en 6 procent. Die hebben meer ‘bankzitters’ en snijden in hun personeelsbestand.
Intermediaire rol
Een relatief nieuwe toevoeging aan het complexe geheel is die van brokers met een bredere intermediaire rol. Zij verdienen hun geld door professionals – zzp’ers, detacheringskrachten of zelfs complete teams – te matchen met opdrachtgevers. Daarnaast winnen zogenoemde managed service providers aan terrein. Deze MSP’s nemen de verantwoordelijkheid over voor specifieke diensten. Denk aan het beheer van it-infrastructuur of het beheer van externe inhuur.
Contracten afgebouwd
Dat scherper wordt gelet op de aard van de arbeidsrelaties, beaamt gemeentesecretaris en algemeen directeur Monique Stouten van de gemeente Zutphen. ‘Toen doordrong dat er echt gehandhaafd wordt, hebben we in kaart gebracht welke flexcontracten er zijn en beoordeeld welke we opzeggen of niet verlengen. Een deel van de zzp’ers boden we een dienstverband aan, maar we merkten dat zij doorgaans toch de voorkeur gaven aan zelfstandigheid.’ Lopende contracten zijn afgebouwd.
Creatieve oplossingen
‘Helemaal prima’ vindt Stouten het dat gemeenten creatief naar oplossingen zoeken, zoals samendoen met medewerkers. ‘Sommige vacatures vullen we op met vaste medewerkers, of we delen taken op en herverdelen die. We versterken ook onze projectleiderspool, waarbij we kijken naar mensen die verschillende expertises meenemen en breder inzetbaar zijn.’
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Wat een onzin.
Dit is jarenlang het gezamenlijk verdienmodel geweest van opdrachtgevers en detacheerders.
Niet alleen een 'flexibele schil', wat gezien de vereiste deskundigheid en inwerktijd weinig voor stelde. Maar vooral om de wettelijk regels omtrent proeftijd te omzeilen.