‘Enschede wordt de eerste stad die dit echt gaat doen!’

In de raad van Enschede gingen afgelopen juli de handen op elkaar voor een fatbikeverbod in het stadscentrum. Indiener van de motie was VVD-fractievoorzitter Rachel Denneboom. Zij wil dat het bestuur een verbod regelt via de algemene plaatselijke verordening (apv).

‘Ik wil heel specifiek aanpassingen voor het stadserf: hartje centrum’, vertelt Denneboom. ‘In het winkelgebied hebben we hetzelfde al jaren geleden gedaan voor scooters en bromfietsen. Dat werkt heel goed: niemand gaat meer met een scooter het centrum in. Juist omdat we het toen hebben kunnen regelen, denk ik dat dit nu ook gaat lukken met fatbikes. Ik ben ervan overtuigd dat we in staat zijn om een fatbike specifiek genoeg te beschrijven en die groep fietsen dan als zodanig te benoemen in de apv. Als iets kwaakt als een eend en eruit ziet als een eend, zal het wel een eend zijn.’

100 procent lastig

Is dat juridisch niet lastig, en staan de juristen van de gemeente dus niet te popelen? ‘Ja, dat is 100 procent lastig. Maar ik denk graag in oplossingen. Wat niet kan, is nog nooit gebeurd! Ja, de importeur gaat de boetes betalen. Prima. En ja, de fabrikanten zullen de fatbike zo aanpassen dat hij net buiten de omschrijving valt. Ook prima. Wel moet ik nog zien of ze die kosten zullen maken als er maar een paar steden zijn die dit à la Enschede gaan doen. Daarnaast winnen we gewoon tijd. Want natuurlijk is mijn hoop gevestigd op landelijke aanpassingen.’

Denneboom ziet dat de helmplicht voor minderjarigen op fatbikes eraan komt. ‘En het wachten is op de wijziging van de verkeerscategorie. Daarmee bedoel ik dat er voor fatbikes een aparte categorie in de wet komt in plaats van dat ze nu in dezelfde vallen als alle andere e-bikes. Daar hebben meerdere Tweede Kamerleden om gevraagd en ik denk dat dat gaat gebeuren. Dan is het duidelijk dat de fatbike geen gewone elektrische fiets is maar een scooter vermomd als fiets.’

Waarom zouden we blijven denken vanuit juridisch gedoe, vraagt Denneboom zich af, als we ongelukken voorkomen door het gewoon te doen? ‘Binnenkort heb ik een afspraak met de verantwoordelijke wethouder in Enschede en met ambtenaren om van hen te horen wat ze deze zomer hebben uitgezocht, en hoe we dit gaan aanpakken. Ik blijf volhouden. Enschede wordt de eerste stad die dit echt gaat doen!’

Scepticus

Tegenover raadslid Rachel Denneboom staat iemand als Rien Jansen. Als verkeersdocent aan de Politieacademie in Apeldoorn is hij veel sceptischer over de mogelijkheid van een verbod. ‘Dit is een maatschappelijk probleem: in veel steden staat de veiligheid van voetgangers in de centra van steden onder druk’, bevestigt Jansen. ‘Fatbikers crossen links en rechts door alle verkeer heen. Dat zie ik ook met name in Enschede. Mijn vrouw werkt daar. Ik heb de problematiek dus wel helder.’

‘Maar’, zegt hij, ‘er is een probleem. Je kunt wel zeggen dat je die fatbikes wil verbannen, maar fatbikes hebben geen wettelijke definitie. We hebben in de wet wél begripsbepalingen voor elektrische fietsen en speed pedelecs. Maar de fatbike is een vrij nieuw fenomeen, sinds een jaar of twee. Door de helmplicht voor de snorfiets wijkt met name de jeugd uit naar die fatbike, zodat ze toch zonder helm zich met een redelijke vaart kunnen voortbewegen.’

Skinny bike

Voor Jansen is een fatbike een laag gebouwde fiets met een stevig frame en dikke zwarte banden. ‘Daarnaast heeft hij een elektromotor en vaak een gashendeltje. Tegelijk kun je niet zeggen: elke zwarte elektrische fiets is een fatbike. En ook niet dat banden van 7 centimeter dikte kenmerkend zijn. Want fabrikanten hebben al aangekondigd dat ze, als dát de wettelijke omschrijving wordt, fatbikes gaan produceren met banden met een 5 centimeter doorsnee. Dan krijg je als resultaat een skinny bike en is het probleem nog niet opgelost. De uitdaging zit er puur in: kun je een begripsomschrijving vinden die de juiste doelgroep uitsluit? Dat is lastig, want op welke definitie van de fatbike zet je dan de banden? Op 4 centimeter, of 5, of 6? Er zullen altijd handige fabrikanten zijn die de definitie omzeilen.’

Zelf woont Jansen dicht in de buurt van Enschede en hij leest de kranten over de problematiek. ‘Een gemeente kan bij apv plaatselijke regels stellen, bijvoorbeeld voor het parkeren van caravans of campers binnen de bebouwde kom. Maar we hebben het nu over iets waarvoor geen wettelijke bepaling is en ook geen nieuwe ingevuld kan worden, simpelweg omdat er geen begripsbepaling van de fatbike is. Wil je de overlast uit het stadscentrum weren, dan moet je dus álle elektrische fietsen uitbannen. Dat is de ene mogelijkheid. Dan heb je het nadeel dat je ook de fietsers in hun bewegingsvrijheid beperkt die wel sociaal gedrag vertonen.’

Lees de rest van het artikel in de papieren of online editie van BB#17.