Wettelijk in orde, toch blijft gemeentehuis ontoegankelijk

Het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) bevat onvoldoende handvatten voor een goede toegankelijkheid van gebouwen. Dat schrijft BMC-consultant en ervaringsdeskundige April Ranshuijsen. Door het gebrek aan goede criteria in het BBL wordt dikwijls voldaan aan de wettelijke eisen, maar is de toegankelijkheid voor mensen met een beperking in de praktijk toch niet goed geregeld. De nieuwe NEN-norm kan volgens Ranshuijsen verandering brengen.

Gebrekkig BBL

‘De toegankelijkheidseisen in het BBL zijn vooral gericht op rolstoelgebruikers met een kleine, wendbare, handbewogen rolstoel’, aldus Ranshuijsen in een blog voor BMC. ‘Door het gebrek aan goede criteria in het BBL kan wel voldaan worden aan de wettelijke eisen, maar leidt dit in de praktijk toch tot onwenselijke situaties. Zoals de deur van een rolstoeltoilet die naar binnen opengaat, de wasbak die op de verkeerde hoogte hangt. Soms kun je überhaupt niet goed bij het toilet komen. Daar schiet niemand iets mee op.’

Onduidelijkheid leidt tot problemen

De ontoereikende richtlijnen uit het BBL leiden niet alleen voor gebruikers van gebouwen tot vervelende situaties, ook eigenaren zouden baat hebben bij betere regels, vertelt Ranshuijsen aan Binnenlands Bestuur. ‘Als rolstoelgebruiker kom ik bijvoorbeeld in restaurants waar ondernemers met goede wil voor veel geld hebben verbouwd om hun pand toegankelijk te krijgen. Daar zijn ze dan hartstikke trots op, maar dan blijkt het in de praktijk alsnog niet te werken. Dat is enorm zonde.’

Allerlei keurmerken

De gebrekkige BBL-richtlijnen hebben er de afgelopen jaren toe geleid dat er allerlei toegankelijkheidskeurmerken uit de grond zijn gestampt. Goed bedoeld wederom, maar in de praktijk ook aanleiding tot frustratie. ‘Allerlei organisaties zijn op eigen houtje iets aan ontwikkelen. Dit keurmerk, dat keurmerk. Als gebruiker weet je dan niet wat je moet verwachten. En in ieder keurmerk zit wel iets goeds, maar ze zijn vaak alsnog niet toereikend. Er was behoefte aan één landelijke norm. Die is er inmiddels in de NEN 9120.’

NEN-norm

Sinds begin dit jaar is er een nieuwe NEN-norm voor toegankelijkheid. De zogenaamde NEN 9120, opgesteld in opdracht van het ministerie van BZK. De norm is van belang voor zowel vastgoedeigenaren, architecten en opdrachtgevers, en geldt als aanvulling op het BBL. NEN 9120 kent zeven onderdelen, van de toegankelijkheid van de ingang van een gebouw, tot het verplaatsen tussen verdiepingen en de inrichting van toiletten en kleedruimte. Er worden niet alleen eisen gesteld aan de fysieke toegankelijkheid, maar ook als zaken als akoestiek, verlichting en bewegwijzering.

Adviezen voor gemeenten

Ranshuijsen is enthousiast over de NEN-norm. Ze adviseert gemeenten om het bij bestaande gebouwen, voor renovaties en bij verbouwingen als meetlat te gebruiken. Dat kan ook door NEN 9120 op te nemen in het programma van eisen bij een aanbesteding. ‘Na de gunning maak je afspraken over de wijze van toetsen, het betrekken van ervaringsdeskundigen én inhoudelijke experts zoals een toegankelijkheidsadviseur. Een goede adviseur kan met de architect meedenken.’ Tegelijkertijd moeten beheerders los van het keurmerk het totaalplaatje goed in de gaten blijven houden. ‘Een toilet kan aan alle normen en criteria van toegankelijkheid voldoen. Maar als de deur te zwaar is of de gang vol staat met keukenkarretjes of vuilcontainers, heb je er weinig aan.’

Wettelijke verankering

Momenteel is NEN 9120 nog een vrijwillige norm, maar verschillende partijen willen het toegankelijkheidskeurmerk wettelijk verankeren. ‘Er is recent een oproep gedaan door de VNG’, vertelt Ranshuijsen. ‘Voor gemeenten die willen meewerken aan een pilot waarin de toepassing van de NEN 9120 wordt onderzocht. Als uit dat onderzoek blijkt dat het goed werkt gaat BZK bekijken welke onderdelen ze verplicht willen maken via het BBL. Ik hoop dat er gemeenten opstaan die het belangrijk vinden en aandurven om meer te doen dan alleen wat de wet voorschrijft. Dat zou alles een stuk toegankelijker en inclusiever maken.’