Onderzoek Ondermijning Bedrijventerreinen

Een middelgrote gemeente in Nederland had behoefte aan meer inzicht in de mogelijke ondermijnende activiteiten op haarbedrijventerreinen. Op basis van de beschikbare data was het onvoldoende mogelijk om de omvang van deze problematiek goed in te schatten.

De gemeente wilde graag gerichte maatregelen kunnen nemen om criminele activiteiten (beter) te signaleren en aan te pakken. De oplossing Van Dam Datapartners is gevraagd om een onderzoek uit te voeren dat zich richtte op het identificeren van risicofactoren binnen de bedrijven op de bedrijventerreinen van de gemeente. Van Dam Datapartners heeft vervolgens concrete aanbevelingen gedaan om effectief in te grijpen.

Dankzij het uitgevoerde onderzoek kreeg de gemeente helder inzicht in de risicofactoren die ondermijning op haar bedrijventerreinen veroorzaken. Door de gedetailleerde data-analyse en het gebruik van indicatoren zoals financiële gezondheid en bedrijfsstructuren, kan de gemeente nu gerichte maatregelen nemen om criminele activiteiten aan te pakken.

Zicht op ondermijning

Ondermijning is een complex probleem waar veel gemeenten lastig grip op krijgen. Ondermijningsproblematiek kan zich op velerlei plekken voordoen, zo ook op bedrijventerreinen. Op welke manier en op welke plek(ken) zich dit wel of niet voordeed, was voor de gemeente belangrijk om te weten om passende maatregelen te kunnen nemen. Het doel van dit onderzoeksproject was om de gemeente te voorzien van inzicht in de mogelijke
ondermijningsproblematiek op haar bedrijventerreinen. Met een datagedreven analyse van risicofactoren zoals verzamelpanden, risicobranches, en de financiële gezondheid  van bedrijven, kreeg de gemeente een helder beeld van de aanwezige risico's. Hiermee kon de gemeente effectieve maatregelen treffen om ondermijning te voorkomen en  bestaande criminele activiteiten aan te pakken. 

Een datagedreven aanpak

Van Dam Datapartners gelooft in de kracht van datagedreven werken. Daarom hebben we de opdracht bij de gemeente datagedreven aangepakt. De opdracht bij gemeente begon met het gezamenlijk bepalen van de onderzoeksvragen en het vaststellen van de relevante indicatoren. Op basis van deze indicatoren werd een datagedreven onderzoek uitgevoerd, waarbij de resultaten eerst feitelijk vanuit de data werden benaderd. Vervolgens werden deze bevindingen verder geduid in samenspraak met de opdrachtgever, om zo een volledig beeld te creëren. Een belangrijke randvoorwaarde voor een adequate duiding van de resultaten was dat we ons niet blind moesten staren op onderzoeksuitkomsten die gebaseerd zijn op één of twee indicatoren. Voor sommige bevindingen kan namelijk een logische verklaring bestaan, waardoor het buitensporig zou zijn om direct extra onderzoeksactiviteiten uit te voeren. Bij het markeren van risicobedrijven gaat het om een opstelsom van de uitkomsten van meerdere indicatoren. Pas wanneer er sprake is van een combinatie van risicofactoren, kan verantwoord worden besloten om verder onderzoek in te stellen. Op deze manier blijft de aanpak gericht en proportioneel.

Voor de bedrijventerreinen werden zeven belangrijke indicatoren geanalyseerd: 

• Verzamelpanden: Verzamelpanden, waarin meerdere bedrijven zijn gevestigd, kunnen risicovol zijn omdat
  criminele activiteiten zich gemakkelijker kunnen verschuilen achter legitieme ondernemingen.
• Risicobranches: Bepaalde sectoren zijn door hun aard meer vatbaar voor criminele activiteiten, bijvoorbeeld vanwege grote geldstromen of minder strikt toezicht.
• Bestuurders met bedrijven in diverse branches: Bestuurdersactiviteit in een breed aantal sectoren kan een indicator zijn voor vermenging van illegale en legale activiteiten. Bij een bredere spreiding van activiteit in
  diverse branches of sectoren is bovendien moeilijker te herkennen dat er in een groter geheel illegale activiteiten plaatsvinden, omdat het lastiger is een ‘netwerk’ te ontwaren. 
• Buitenlandse bedrijven: Bij bedrijven met buitenlandse moederorganisaties kan sprake zijn van ingewikkelde bedrijfsstructuren en beperkte transparantie, wat het toezicht bemoeilijkt. Dit verhoogt het risico op  grensoverschrijdende criminele activiteiten.
• Bestuurders met veel bedrijven: Bestuurders die een groot aantal bedrijven beheren kunnen gebruik maken van complexe bedrijfsstructuren om criminele activiteiten te verhullen.
• Mogelijke leegstand: Leegstaande panden worden vaak gebruikt voor illegale activiteiten zoals het opslaan van
  goederen of het opzetten van drugslabs. 
• Financiële gezondheid: Bedrijven met een zwakke financiële positie zijn kwetsbaarder voor criminele invloeden, bijvoorbeeld door financiële druk of de noodzaak om snel aan kapitaal te komen.

De bij de gemeente beschikbare data werden verrijkt met openbare data en daarna geanalyseerd. De resultaten werden vastgelegd in een rapport, dat niet alleen de data presenteerde, maar ook aanbevelingen deed voor de aanpak in de toekomst. Dit stelde de gemeente in staat om gerichte maatregelen te nemen tegen ondermijning.

Van pilot naar dynamische monitoring

Het uitgevoerde onderzoek was opgezet als een pilot, waarbij een beperkt aantal  onderzoeksvragen en indicatoren werd geanalyseerd. De analyse is gebaseerd op eenmalig aangeleverde data, wat een momentopname van de situatie op de bedrijventerreinen inzichtelijk maakte. Op basis van deze pilot krijgt de gemeente een helder beeld van de mogelijkheden die Van Dam Datapartners biedt om ondermijning op bedrijventerreinen te identificeren en aan te pakken. Op basis van de resultaten van deze pilot beslist de gemeente of zij gebruik wil maken van de Monitor Ondermijning die Van Dam Datapartners aanbiedt. Als hiervoor wordt gekozen, wordt er een monitor ingericht waarmee de gemeente met actuele en continue datastromen inzicht krijgt in de indicatoren die ondermijning kunnen aanduiden. Daarnaast maakt de monitor het mogelijk om analyses te doen op basis van historische data, waardoor trends inzichtelijk worden en toekomstige risico’s beter kunnen worden voorspeld.

Investering en betrokkenheid

Bij het onderzoek naar ondermijningsrisico’s op de bedrijventerreinen binnen de gemeente waren verschillende partijen betrokken. Vanuit Van Dam Datapartners werd een data engineer ingezet voor het ontsluiten en voorbereiden van de benodigde datasets. Een data-analist  voerde vervolgens de analyses uit op basis van indicatoren zoals de financiële gezondheid en bedrijfsstructuren van de bedrijven. Het project werd geleid door een senior adviseur die verantwoordelijk was voor de coördinatie en afstemming met de gemeente. Daarnaast vond er een duidingssessie plaats, begeleid door de data-analist en senior adviseur, waarin de resultaten van de analyse werden besproken met de betrokken stakeholders van de gemeente. Deze sessie was bedoeld om de bevindingen te verduidelijken en vervolgstappen te bepalen.

Gerichte maatregelen

Dankzij het uitgevoerde onderzoek kreeg de gemeente helder inzicht in de risicofactoren die ondermijning op haar bedrijventerreinen veroorzaken. Door de gedetailleerde data-analyse en het gebruik van indicatoren zoals financiële gezondheid en bedrijfsstructuren, kan de gemeente nu gerichte maatregelen nemen om ondermijnende en criminele activiteiten aan te pakken. Bij een eventuele toekomstige inzet van de Monitor Ondermijning zal de gemeente in staat zijn om deze inzichten dynamisch te blijven volgen. Hierdoor kan ze haar (financiële) middelen doelgerichter en efficiënter inzetten. Bovendien zal de monitor veel handmatig en eentonig zoekwerk, zoals het doorzoeken van Excel-bestanden, overbodig maken. Dit bespaart tijd en geld en verhoogt de effectiviteit van het toezicht op bedrijventerreinen. Van Dam Datapartners biedt hiermee een duurzame oplossing die de gemeente in staat stelt om snel en doeltreffend op te treden tegen ondermijning.