Kwart gemeenten schiet tekort in hulp toeslagenouders

Ruim een kwart (26 procent) van de gemeenten is niet in staat alle benodigde vormen van ondersteuning te bieden aan gedupeerden van de toeslagenaffaire. Dat blijkt uit een inventarisatie van Divosa, de vereniging van leidinggevenden in het sociaal domein. Ook de samenwerking met de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen, die speciaal is opgericht voor het herstel van gedupeerde ouders, verloopt wisselend. ‘Gemeenten geven aan soms onvolledige gegevens te ontvangen en matige communicatie te ervaren.’

Dagelijkse praktijk

De afhandeling van de toeslagenaffaire gebeurt primair door gemeenten of gemeenschappelijke regelingen. Gemiddeld zijn er 5,3 medewerkers per gemeente betrokken bij de uitvoering. Om inzicht te krijgen in hoe deze uitvoering in de praktijk verloopt, heeft Divosa een eerste inventarisatie uitgezet onder haar leden. Deze vragenlijst is ingevuld door professionals van 76 gemeenten met goed zicht op de dagelijkse praktijk en de knelpunten, zoals teamleiders en kwaliteitsmedewerkers.

Gebrek

Daaruit blijkt dat de meeste gemeenten (74 procent) in staat zijn alle benodigde vormen van ondersteuning te bieden aan gedupeerden van de toeslagenaffaire. Ruim een kwart (26 procent) lukt dit niet vanwege een gebrek aan capaciteit of expertise. Ook zijn er knelpunten op het gebied van wonen, de beschikbaarheid van zorg (zoals de geestelijke gezondheidszorg), en ‘het managen van verwachtingen van gedupeerden.’

Passende hulp

Daarnaast verloopt de samenwerking met de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen wisselend. ‘Gemeenten geven aan soms onvolledige gegevens te ontvangen en matige communicatie te ervaren’, is te lezen in het rapport. Dit belemmert volgens de onderzoeker passende hulp aan inwoners.

Grotere en kleinere gemeenten

Verder is een meerderheid van de respondenten (68 procent) tevreden over de huidige aanpak van de brede ondersteuning. Ongeveer een vijfde is neutraal (21 procent), terwijl 10 procent ontevreden of zeer ontevreden is. Grotere gemeenten (vanaf 50.000 inwoners) zijn over het algemeen positiever dan kleinere gemeenten (tot 50.000 inwoners).

Dure spullen

Driekwart van de gemeenten wil het bestaande ondersteuningsaanbod behouden. De gemeenten die wél iets willen stopzetten, richten zich vrijwel unaniem op het terugdringen van materiële verstrekkingen (spullen). Als reden noemen ze dat materiële verstrekkingen leiden tot een scheve verdeling of rechtsongelijkheid. Daarbij vinden deze gemeenten dat veel inwoners om heel dure spullen vragen. ‘Het verstrekken van spullen lijkt een doel op zich te worden en past niet meer bij de huidige fase of opzet van brede ondersteuning’, zo luidt een toelichting.

Vertrouwen herstellen

Gemeenten roepen op tot meer duidelijkheid vanuit het rijk. Ze vragen om heldere kaders, uniforme richtlijnen en een concrete einddatum voor hersteltrajecten om ongelijkheid te voorkomen en beter te kunnen plannen. Herstel gaat verder dan financiële compensatie: ook psychosociale en sociale steun is nodig, is hun boodschap. ‘Het herstellen van vertrouwen door mensgericht en betrouwbaar te handelen is essentieel’, aldus Divosa.