De verkiezingen van 2023 lieten iets ongekends zien: bestaanszekerheid was niet zomaar een thema, maar een nationaal gesprek dat in huiskamers, buurthuizen, media en werkvloeren tegelijk werd gevoerd. Er werd zelfs een politieke partij opgericht als hoeder van dit onderwerp. Niet één organisatie, maar de hele samenleving trok aan de bel. Mensen die niet rondkomen, professionals die vastlopen in regels, werkgevers die geen personeel kunnen vinden — iedereen voelde dezelfde urgentie. En toch staan we nu, een formatie verder, op vrijwel hetzelfde punt als toen: het aantal mensen dat in armoede leeft is nauwelijks veranderd en het debat lijkt verstomd. Dat is politiek gezien opmerkelijk én riskant. Want een land dat economische groei nastreeft zonder bestaanszekerheid te borgen, ondermijnt zijn eigen fundamenten.
Bestaanszekerheid vraagt politieke moed en concrete keuzes
Bestaanszekerheid is urgent: zonder zekerheid geen sterke samenleving. Politiek moet nu keuzes maken voor eenvoud, zekerheid en vertrouwen.
De politieke aandacht bleek vluchtiger dan de problemen zelf. Er werd het afgelopen anderhalf jaar onvoldoende geleverd. Het kabinet was te druk met zichzelf en de nieuwe partij verdween zelfs van het toneel. Dit terwijl de nood alleen maar groter is geworden.
De formatie biedt nu een herkansing. Informateur Koolmees legt vijf thema’s op tafel: arbeidsmarkt, wonen, zorg, klimaat en publieke financiën. Deze vijf opgaven staan of vallen bij mensen die de stap durven, kunnen en wíllen zetten. En dat gebeurt niet op een arbeidsmarkt die al jaren piept en kraakt onder krapte, terwijl dezelfde mensen die we zo hard nodig hebben, vastlopen in financiële stress en onzekerheid.
Deze opgaven hebben alleen kans van slagen als we bestaanszekerheid garanderen. Concreet betekent dit: een toereikend en zeker inkomen, echte kansen om te werken en van baan te wisselen, en vereenvoudiging voor inwoners én de professionals in de uitvoering.
Kiest een nieuw kabinet voor vertrouwen in mensen, of voor het oude, reflexmatige wantrouwen dat hen al jaren klemzet?
Intussen is de werkelijkheid hard. Terwijl sommige politici doen alsof de urgentie is afgenomen, zien wij dagelijks hoe gezinnen zich in stilte door hun bankafschriften worstelen, hoe professionals verdrinken in regels en hoe kansen verloren gaan. Precies die mensen hebben we nodig om Nederland draaiende te houden. Het land kan het zich simpelweg niet veroorloven om hen buitenspel te laten staan.
Daarom komt de beweging nu vanuit de praktijk. Een brede coalitie van VNG, UWV, SVB, Cedris, Divosa, CAK en vele andere partners werkt aan tien concrete maatregelen voor een eenvoudiger, menselijker en effectiever stelsel. Wij zijn onderdeel van de oplossing. Als één overheid pakken we de handschoen opnieuw op. De plannen liggen klaar. De analyses zijn gemaakt. De Commissie Sociaal Minimum wees de route haarfijn aan.
Op 3 december 2025 overhandigen wij de Verklaring Bestaanszekerheid aan de nieuwe Tweede Kamer. Geen rapport voor in de la, maar een routekaart die morgen kan worden uitgevoerd. Dan blijft een vraag overeind: kiest een nieuw kabinet voor vertrouwen in mensen - of voor het oude, reflexmatige wantrouwen dat hen al jaren klemzet?
En wie verder durft te kijken, ziet wat er op ons afkomt: dubbele vergrijzing, richting 2040 nog maar twee werkenden per gepensioneerde. De arbeidsmarktkrapte van vandaag is maar een voorproefje. Het land kan het zich niet veroorloven om mensen aan de kant te laten staan omdat hun bestaanszekerheid niet op orde is.
Bestaanszekerheid is geen technocratisch thema en geen verkiezingsleus, maar een democratische opdracht. Een rijk land dat zijn inwoners geen stabiele basis kan bieden, faalt nog steeds in zijn grondwettelijke taak. Dat vraagt om scherpe keuzes - en om doen.
Marianne van der Sloot, wethouder in ’s Hertogenbosch en voorzitter van de commissie Participatie, Schuldhulpverlening en Integratie bij de VNG
Victor Everhardt, voorzitter van Divosa, vereniging leidinggevenden in het sociaal domein
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.