Energiehulp goed voor klimaat, portemonnee, gezondheid en welzijn

TNO onderzocht aan de hand van CBS microdata het effect van gemeentelijke energiehulp*, zoals energiecoaches en – fixers, op het jaarlijkse energieverbruik, energiekosten, zorgkosten en medicijngebruik. Daarnaast zijn 20 bewoners geïnterviewd over de effecten die zij ervaren na het bezoek van de energiehulp. Uit deze kwantitatieve en kwalitatieve analyse van de effecten van energiehulp blijkt dat bewoners die in energiearmoede wonen het meest profiteren van energiehulp. Hun energieverbruik en -kosten dalen, evenals hun zorgkosten en medicijnverbruik. Bewoners benoemen ook positieve gevolgen voor hun welzijn.

Vier energiehulporganisaties werkten mee aan het onderzoek. Ze zijn als lokaal initiatief gestart, al drie tot zeven jaar actief in dezelfde gemeente, gaan meermaals op bezoek en zijn gemiddeld zo’n twee uur  bij mensen thuis. TNO onderzocht  de effecten voor bewoners van de hulp van deze energiehulporganisaties. Hiervoor is CBS microdata gebruikt, met gegevens over het daadwerkelijke energieverbruik, energiekosten, zorgkosten en medicijnverbruik.

De gegevens van bewoners die deze organisaties in 2021 hebben bezocht (N=457) zijn vergeleken met de gegevens van bewoners die nog geen energiehulp hebben ontvangen (N=846). Daarnaast zijn er 20 bewoners geïnterviewd en is hen gevraagd naar de effecten die zij ervaren na de ontvangen energiehulp.

Energiehulp zeer effectief bij huishoudens in energiearmoede

Energiehulp zorgt voor een statistisch significante daling van het gas- en elektriciteitsverbruik van huishoudens. Voor huishoudens in energiearmoede** bleek de energiehulp het meest effectief te zijn, en daalde dit met respectievelijk 10,1% en 7,8%. Dit staat gelijk aan een besparing van 215 euro per jaar en 263 kg CO2.

In de praktijk betalen huishoudens in energiearmoede nog steeds een groter deel van hun inkomen aan de energierekening (6,6% van hun inkomen) dan huishoudens die niet in energiearmoede leven (2,0% van hun inkomen). De zorgen zijn dus niet helemaal weg, vooral als de woning in heel slechte staat verkeert. Toch zorgt energiehulp door de bespaartips in huis voor meer grip op het energieverbruik”

Minder zorgkosten en medicijngebruik

Energiehulp vermindert ook farmaciekosten en medicijngebruik bij huishoudens in energiearmoede, blijkt uit de gebruikte CBS microdata. Zij besparen gemiddeld ongeveer 72 euro per jaar op farmaciekosten uit de basisverzekering. Dit is een daling van 18,1%.

Het verminderde medicijngebruik vinden we terug bij twee medicijngroepen die gerelateerd zijn aan energiearmoede. Zo vermindert reumamedicatie statistisch significant met gemiddeld 9 dagelijkse doses per jaar (een daling van 52,6%). Astmamedicatie vermindert jaarlijks significant met gemiddeld 27 dagelijkse doses (een daling van 31,8%).

“In de interviews noemden bewoners met astma dat hun klachten zijn verminderd. Dit kan verklaard worden door de adviezen die energiehulpen geven over ventilatie. Daarnaast verlicht meer warmte, minder vocht en betere ventilatie reumatische klachten”, zegt Arianne van der Wal.

Sociale gevolgen

Energiehulp heeft ook sociale effecten op de leefsituatie van huishoudens. Door de maatregelen tegen kou en tocht komen gezinsleden vaker samen en is er meer bezoek. Het mentale welzijn van bewoners verbetert na het gebruik van een witgoedregeling. Zij zijn blij en opgelucht nu ze werkend en energiezuinig witgoed hebben. Ten slotte zien we dat enkele bewonersmeer sociale contacten hebben en vaker naar bijeenkomsten in de wijk gaan.

Aanbevelingen: versterken, verbinden en vernieuwen van energiehulp

Versterk energiehulp door te investeren in de langdurige aanwezigheid van energiehulporganisaties en door het bezoek en de bespaaradviezen nog beter af op de situatie van het huishouden, zoals de aanwezigheid van (jonge) kinderen en de behoeften van huishoudens die chronisch ziek zijn.

Verbind energiehulp nadrukkelijker aan gezondheid door energiehulporganisaties samen te laten werken met huisartsen en woningcorporaties om kou-, tocht- en schimmelproblemen en de consequenties daarvan op de gezondheid te signaleren en integraal aan te pakken.

Vernieuw energiehulpen door hun rol uit te breiden naar transitiebegeleiders, zowel voor het begeleiden van bewoners bij de energietransitie als de zorgtransitie door thema’s als verduurzaming van de woning en de relatie tussen het binnenklimaat en gezondheid te bespreken.

* De SPUK-(Specifieke Uitkering) middelen die gemeenten hiervoor gebruiken kunnen nog tot eind 2026 ingezet worden. Daarna stopt de financiering.

** Een huishouden leeft in energiearmoede als het een laag inkomen heeft en daarnaast een hoge energierekening en/of woont in een woning van lage energetische kwaliteit.

---