Gemeenten en provincies lonken naar de tientallen miljarden euro’s die Nederland op last van de NAVO in infrastructuur en weerbaarheid moet investeren. Maar hoe reëel is dat extra infra-budget?
NAVO-geld leidt tot herschikking infra-projecten
Gemeenten moeten zich niet rijk rekenen met de extra NAVO-miljarden voor infrastructuur. Misschien zijn zorgen meer gepast.
In alle bochten
Slechts een paar maanden geleden moest het ministerie van Defensie zich nog in alle bochten wringen om gemeenten te vinden die bereid waren een nieuw militair oefenterrein te huisvesten. Voor een onderdeel daarvan – een nieuw terrein om met explosieven te trainen – werd zelfs nergens in Nederland een geschikte locatie gevonden. Hoe anders is de situatie nu als gevolg van afspraken tussen de lidstaten op de recente NAVO-top. De komende tien jaar moet 1,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) worden geïnvesteerd in ‘bredere weerbaarheid’, om zo te kunnen voldoen aan de NAVO-norm van 5 procent.
Groot belang
De ene na de andere gemeente ruikt haar kans om lang gekoesterde, maar nooit
gerealiseerde infrastructurele projecten te begieten met een militair-strategisch sausje en zo alsnog de benodigde rijkssteun binnen te harken.
Zo ziet de raad van Zaandam kansen om de verbinding tussen de A8 en A9 opnieuw op de kaart te zetten in Den Haag. Die ontbrekende schakel, waarover al zeventig jaar wordt gesproken, is immers ‘van groot belang’ voor de bereikbaarheid van Noord-Holland Noord, waar zich ‘vitale elementen van onze nationale veiligheid’ bevinden, zoals de marinehaven in Den Helder en de kernreactor in Petten.
Een krappe meerderheid stemde half juli voor het voorstel.
En de Noord-Hollands gedeputeerde Jeroen Olthof (PvdA) wil met Defensie in gesprek over de N9 tussen Alkmaar en Den Helder, die als de marinehaven de noodzakelijke uitbreiding krijgt immers veel meer verkeer te wachten staat.
Totaal onrealistisch
De vraag is intussen hoe reëel de extra miljarden zijn. ‘Je zou het kunnen invullen met bestaand beleid’, liet Financiën-minister Heinen (VVD) al meteen op 1 juli in een Kamerdebat weten. Hij noemde tientallen miljarden euro’s extra uitgeven toen ‘totaal onrealistisch’ en stelde: ‘Er zijn voldoende investeringen die we al doen in het kader van weerbaarheid die je onder die 1,5 procent kunt scharen.’ Met andere woorden: geen nieuwe, maar juist al langer lopende projecten onder een defensie-noemer scharen om zo zonder extra budget toch aan de NAVO-norm te voldoen.
Enorme opgave
Daar sloot de Studiegroep Begrotingsruimte van het ministerie van Financiën zich bij aan. De noodzakelijke verhoging van de defensie-uitgaven van 2 naar 3,5 procent van het bbp is volgens deze ambtelijk werkgroep al een enorme opgave. ‘Een aanname daarbij is dat de 1,5% bbp uitgaven aan veiligheidsgerelateerde zaken gevonden worden binnen de huidige begroting. Daarmee leidt dit niet tot een aanvullende opgave.’ ‘Een aanname daarbij is dat de 1,5% bbp uitgaven aan veiligheidsgerelateerde zaken gevonden worden binnen de huidige begroting. Daarmee leidt dit niet tot een aanvullende opgave.’
Extra palen
Zonder extra budget zal de NAVO-verplichting dus eerder tot herschikking dan uitbreiding van infrastructurele projecten leiden. ‘Versnel (…) bijvoorbeeld de aanleg van zero-emissie logistieke corridors naar België en Duitsland. Versterk bestaande initiatieven, breek barrières af, en bundel publieke en private investeringen’, stelt directeur Fries Heinis van de RAI Vereniging in De Telegraaf. En: ‘Als je een weg aanpast, zet dan wat extra palen onder een viaduct, zodat er ook een tank overheen kan rijden.’
Gecanceld
Welk projecten houden prioriteit en welke worden vanwege lagere militair-strategische urgentie mogelijk op de lange baan geschoven? Rijkswaterstaat en het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening onthouden zich van commentaar. Een afspraak van Binnenlands Bestuur met een consultant van een vooraanstaand ingenieursbureau wordt van hogerhand gecanceld. ‘Ik heb net bericht gekregen dat we op dit moment niet naar buiten gaan rondom het thema Defensie.’
Reacties: 2
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Bij het verhogen van de defensieuitgaven gaat het om een 10-jarenplan. Van de belang is om -in relatie met de situatie in de Oekraïne- NAVO-gelden stapsgewijze te investeren in de daarvoor meest noodzakelijke priorioriteiten. Iedere 2-3 jaar dienen uitgaven vervolgens te worden geëvalueerd, waarna opnieuw dient te worden afgestemd op het dan aanwezige dreigingsniveau.
In ons land zou hiervoor in de gegeven situatie prioriteit moeten worden gegeven aan de volgende infrastructurele werken:
onderhoud, aanpassing en/of renovatie van de meest essentiële kunstwerken (bruggen, viaducten, tunnels, spoorwegen e.d.).
voor defensie aan de infrastructuur over land, ter zee en in de lucht voor het transporteren van materieel richting het Oosten. Het gaat dan om wegen ca., haven(s) en het goederenvervoer per trein en per vliegtuig.
voor het realiseren van gangbare nieuwe infrastructuur ten behoeve van het versnellen van de woningbouw (m.n. rijkswegen c.a., nieuwe afritten e.d.).
de overige noodzakelijke infrastructuur.
In relatie met de beschikbare financiële middelen dient er dan een zéér goede afstemming plaats te vinden tussen de onderlinge prioriteiten, zowel op lokaal, nationaal als internateriaal niveau (de desbetreffende EU-landen, NAVO).
Wat het zwaarst weegt en wat voor alle doeleinden het meest multifunctioneel bruikbaar is behoort (top)prioriteit te krijgen. Alle andere wensen zullen vervolgens wat moeten opschuiven. Kortom, het is minder simpel dan soms wordt gedacht.
Bij het verhogen van de defensieuitgaven gaat het om een 10-jarenplan. Van de belang is om -in relatie met de situatie in de Oekraïne- NAVO-gelden stapsgewijze te investeren in de daarvoor meest noodzakelijke priorioriteiten. Iedere 2-3 jaar dienen uitgaven vervolgens te worden geëvalueerd, waarna opnieuw dient te worden afgestemd op het dan aanwezige dreigingsniveau.
In ons land zou hiervoor in de gegeven situatie prioriteit moeten worden gegeven aan de volgende infrastructurele werken:
-onderhoud, aanpassing en/of renovatie van de meest essentiële kunstwerken (bruggen, viaducten, tunnels, spoorwegen e.d.).
-voor defensie aan de infrastructuur over land, ter zee en in de lucht voor het transporteren van materieel richting het Oosten. Het gaat dan om wegen ca., haven(s) en het goederenvervoer per trein en per vliegtuig.
-voor het realiseren van gangbare nieuwe infrastructuur ten behoeve van het versnellen van de woningbouw (m.n. rijkswegen c.a., nieuwe afritten e.d.).
-de overige noodzakelijke infrastructuur.
In relatie met de beschikbare financiële middelen dient er dan een zéér goede afstemming plaats te vinden tussen de onderlinge prioriteiten, zowel op lokaal, nationaal als internateriaal niveau (de desbetreffende EU-landen, NAVO).
Wat het zwaarst weegt en wat voor alle doeleinden het meest multifunctioneel bruikbaar is behoort (top)prioriteit te krijgen. Alle andere wensen zullen vervolgens wat moeten opschuiven. Kortom, het is minder simpel dan soms wordt gedacht.