Het werken met de Omgevingswet krijgt in het tweede jaar na de invoering in meer gemeenten vorm, zo blijkt uit de deze maand uitgebrachte VNG-monitor. Achterstanden zijn er vooral bij kleinere gemeenten en de participatie bij ruimtelijke ontwikkelingen verloopt in weerwil van de ambitieuze doelstellingen van de wet vaak nog volgens het oude patroon.
Monitor Omgevingswet: vooral kleine gemeenten worstelen
De VNG Monitor Omgevingswet over het eerste kwartaal van 2025 maakt duidelijk dat kleinere gemeenten aan de bak moeten.
Toepasbare regels
Het gaat langzaam, soms tergend langzaam, maar het gaat vooruit. Dat is het beeld dat opdoemt van de implementatie van de Omgevingswet door gemeenten. Aan het eind van het eerste kwartaal had 39 procent van de gemeenten toepasbare regels beschikbaar die veelvoorkomende activiteiten in het Omgevingsloket naar laagdrempeliger Nederlands taal vertalen – 10 procent meer dan eind 2024.
Vergunningen
Het percentage binnen de termijn doorlopen vergunningaanvragen steeg licht door tot 52 procent. Negen van de tien gemeenten werkte in het eerste kwartaal van 2025 aan een wijziging van het omgevingsplan, waarvan 36 procent die wijziging ook gepubliceerd kreeg: 21 procent via TAM-IMRO (een mogelijkheid die eind dit jaar stopt) en 14 procent via de uiteindelijk beoogde standaard STOP/TPOD.
Programma's
Programma’s waarin gemeenten maatschappelijke opgaven kunnen vertalen in concrete doelen komen ook meer van de grond. Ruwweg driekwart van de 50.000+-gemeenten werkt er al mee. Dat staat in scherp contrast tot de een derde van de kleinere gemeenten. ‘Gebrek aan capaciteit, prioritering of ondersteunende systemen kunnen hierbij een rol spelen’, wordt in de monitor geconcludeerd. Ook bij het inzetten van toepasbare regels lopen kleinere gemeenten uit de pas.
Handhaving
Opvallend is dat de bij de monitor aangesloten gemeenten aangeven in het eerste kwartaal van 2025 minder toezicht- en handhavingsacties te hebben uitgevoerd dan in voorgaande kwartalen. Landelijke duiding van die trend is lastig, wordt in de monitor vastgesteld, omdat ‘registratie, definities en systemen versnipperd zijn’. Wel stelde 11 procent van de gemeenten omgevingswaarden die ook worden gehandhaafd (ruim twee keert zoveel als in het vorige kwartaal).
Participatie
Het participatiebeleid van gemeenten blijft ook sinds de invoering van de Omgevingswet vooral old school. Ook bij een instrument dat zich daar zeer voor leent, zoals de ontwikkeling van een omgevingsvisie, bleef de participatie bij gemeenten beperkt tot informeren, raadplegen en adviseren. Coproduceren en zelfbestuur, waarbij inwoners intensiever worden betrokken, werden niet genoemd. Registratie van participatie bij vergunningen ontbreekt vaak. ‘De ambitie van de Omgevingswet om vroegtijdig, actief en betekenisvol te betrekken, vraagt om verdere verdieping en verbreding van de praktijk.’
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.