De Woningbouwimpuls zorgt niet voor snellere woningbouw. Bovendien is het ‘twijfelachtig’ of deze miljardensubsidie heeft geleid tot meer woningen. Dat schrijft de Algemene Rekenkamer na extra onderzoek. De Rekenkamer waarschuwde hier ook in 2022 al voor, en besloot toen verdere studie te doen.
Keijzer wijst oordeel Rekenkamer over woningbouwsubsidie af
Al jaren waarschuwen Algemene Rekenkamer, PBL en CPB voor het averechtse effect van woningbouwsubsidies.
Behalve de Algemene Rekenkamer hebben ook het Centraal Planbureau (in 2017) en het Planbureau voor de Leefomgeving (begin 2015) eerder gewezen op het gevaar van woningbouwsubsidies.
2,225 miljard
Gemeenten konden vanaf 2020 geld van de landelijke overheid krijgen om hen te helpen bij woningbouwprojecten. In de eerste drie rondes hebben ze 854 miljoen euro gekregen voor 93 projecten. De Rekenkamer heeft navraag bij de gemeenten gedaan en een vergelijking gemaakt tussen projecten die wel geld kregen en afgewezen projecten. In totaal was er 2,25 miljard beschikbaar tussen 2020 en 2024. Het kabinet-Schoof heeft daarnaast het plan de Woningbouwimpuls voort te zetten.
De bouw is bij projecten met overheidsgeld ongeveer even vaak gestart als bij projecten die geen geld kregen. De Rekenkamer kan niet bepalen of de projecten die de subsidie kregen anders niet zouden zijn doorgegaan. Onduidelijk is ook of het geld per project voor meer woningen heeft gezorgd. Wel denkt de Rekenkamer dat het kabinetsgeld bij een deel van de projecten zorgde voor een groter aandeel betaalbare woningen.
Ollongren
Aanleiding voor het Rekenkameronderzoek sinds 2022 was de uitspraak van toenmalig bouwminister Kajsa Ollongren dat de Woningbouwimpuls (Wbi) voor destijds 140.000 extra woningen had gezorgd. De Algemene Rekenkamer vond dat Ollongren die bewering niet voldoende kon onderbouwen. Desondanks gingen haar opvolgers Hugo de Jonge en daarna Mona Keijzer door met deze subsidie.
De Rekenkamer schrijft dat zij weinig gedaan hebben met de adviezen die ze in 2022 gaf: ‘Zo deden wij de aanbeveling om de doelgroep te beperken tot regio’s waar de woningnood het grootst is’, staat in het rapport. ‘De minister deed het omgekeerde: de doelgroep werd verder uitgebreid.’
Heroverweeg de Wbi
Voor vertraging zijn de miljoenen niet de oplossing, schrijft de Rekenkamer. Driekwart van de projecten die met hulp van de landelijke pot werd betaald, liep vertraging op. De conclusie: ‘De minister wekt verwachtingen die zij niet kan waarmaken.’
Een klemmend advies dat de Rekenkamer nu doet, is: ‘Heroverweeg de Wbi of pas deze fundamenteel aan.’ Die fundamentele aanpassing zou kunnen langs twee lijnen: een Wbi die zich voortaan louter richt op ‘betaalbaarheid’, óf op ‘een beperkte doelgroep van complexe woningbouwprojecten’.
Afwijzende reactie
Het rapport behandelt ook meteen de afwijzende reactie van het ministerie van Volkshuisvesting op de conclusies die de Rekenkamer trekt: ‘De minister geeft aan dat het onmogelijk is om met vergelijkend onderzoek vast te stellen wat het effect van subsidies aan gebiedsontwikkelingen is’, staat er.
En: ‘De minister geeft aan dat in ons onderzoek een controlegroep is gevormd van projecten zonder Wbi-bijdrage, zonder dat het duidelijk is of het daadwerkelijk dezelfde projecten zijn. Ook geeft de minister aan dat het verlies van de Wbi-bijdrage mogelijk kan zijn afgewenteld op de gemeentebegroting.’
Dat staat haar vrij
Deze reactie van minister Keijzer en haar ministerie leidt tot een inhoudelijke impasse, getuige de woorden waarmee de Rekenkamer het rapport afsluit: ‘De minister kiest er in haar reactie voor om de minder positieve bevindingen van ons onderzoek, namelijk die over versnelling en vergroting van het aantal woningen, te betwisten door vraagtekens te plaatsen bij de onderzoeksmethodologie en de mogelijk positieve bevinding over betaalbare woningen als bemoedigend te kwalificeren. Dat staat haar natuurlijk vrij.’
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.