Vandaag wordt tijdens de Dag van de Volkshuisvesting een nieuwe vakopleiding gepresenteerd voor ambtenaren in het bouw- en woningtoezicht. Hun taken breidden de afgelopen jaren alsmaar uit en het opleidingenveld hield daar geen gelijke tred mee. Mede op initiatief van gemeenten komt daar nu verandering in.
Gemeenten initiëren vakopleiding bouwtoezicht
De taken van ambtenaren bouw- en woningtoezicht breiden gestaag uit. Een vanuit gemeenten geïnitieerde vakopleiding moet ze beter toerusten.
Pandbrigade
Al decennia werkt Anjo Hoogendoorn voor de Haagse Pandbrigade, laatstelijk als senior beleidsmedewerker. De verzamelde brigadiers vormen samen het Haagse bouw- en woningtoezicht dat landelijk gezien geldt als state of the art. Maar toch. Ook bij de Pandbrigade merkten ze dat met de Wet goed verhuurderschap, de Wet betaalbare huur en de Huisvestingswet de relevante wetgeving de laatste jaren gestaag groeide. En daarmee ook de werkvoorraad die landde op het bordje van bouw- en woningtoezicht.
Handhavingsrepertoire
Behalve rapporteren hebben de betrokken ambtenaren een verregaand en voor de betrokkene ingrijpend handhavingsrepertoire tot hun beschikking. Ze kunnen lasten onder dwangsom opleggen, ze mogen woningen binnentreden, bouwwerkzaamheden stilleggen, bestuurlijke boetes opleggen en, in het uiterste geval, woningen sluiten. Maar een specifieke vakopleiding die de ambtenaren die tools allemaal aanreikte, die was er niet.
Kwetsbaar
Best gek, vond Hoogendoorn, die in Anton Wolthuis, verbonden aan de Vereniging Bouw en Woningtoezicht Nederland, een medestander vond. ‘Als je dat afzet tegen het vak van buitengewoon opsporingsambtenaar, dáár ligt een wettelijke basis onder. Je moet er verplicht voor worden opgeleid en de scholingsperiode is ook best aanzienlijk. Maar een ambtenaar bouw- en woningtoezicht die beschikt over veel meer juridisch instrumentarium hoeft dat niet, terwijl zijn of haar taken maatschappelijk heel wat losmaakt. Kijk vervolgens eens naar de manier van opleiden binnen de gemeente Den Haag en andere gemeenten op dit werkgebied. Dan bestaat dat feitelijk uit learning on the job en een vijf- à zesdaagse training die we intern geven, but that's it. En dat, zegt Hoogendoorn, ‘is een heel kwetsbaar uitgangspunt.’
Inspecteurs moeten sindsdien op een steviger manier hun zaken opbouwen
Strafrecht
Daar kwam in de zomer van 2023 nog iets anders bij. De Raad van State besloot dat aannemelijk maken van een overtreding en wie die heeft gepleegd voor een ambtenaar bouw- en woningtoezicht niet langer volstond. Er moest voortaan juridisch hard genoeg bewijs zijn. Hoogendoorn: ‘En dat betekent dus dat we voor een vaak betrekkelijk eenvoudige handhavingsopgave een grote stap richting het strafrecht moesten zetten. Inspecteurs moeten sindsdien op een steviger manier hun zaken opbouwen. Dat kost meer tijd. En je dient er, voor je zover bent, eerst in onderwezen te worden.’
Effectief
Toen kwam Daniël Doeze Jager om de hoek kijken, beleidsmaker bij het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO). ‘Behalve in beleid maken ben ik natuurlijk ook geïnteresseerd in de vraag hoe dit in de praktijk werkt: is ons beleid effectief en hoe zorgen we ervoor dat mensen de nieuwe mogelijkheden die dat beleid biedt, gaan benutten? En bij gemeenten komt het er dan op neer dat toezichthouders en handhavers moeten weten wat ze met al dat nieuwe beleid moeten gaan doen. Juist daar zag ik de afgelopen anderhalf jaar een gat ontstaan.’
Op vlieghoogte
Doeze Jager merkte dat veel gemeenten met de handen in het haar zaten. ‘Hoe brengen we onze medewerkers qua kennis op vlieghoogte? Wat voor kunde moeten ze meebrengen en met wat voor expertise met andere kennisgebieden heeft dit een relatie? Als toezicht en handhaving op gemeentelijk niveau er niet mee uit de voeten kan, dan wordt de beleidseffectiviteit van onze wetgeving een stuk lager. En daar doen we het niet voor.’
Zodat als iemand de opleiding op zijn cv heeft staan, iedereen weet waar het precies om gaat
Betere basis
Doeze Jager schoof aan bij de gemeenten die Hoogendoorn en Wolthuis had gemobiliseerd om over het probleem na te denken. Ook de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland en de VNG deden mee en financierden uiteindelijk samen met het ministerie het project. Hoogendoorn: ‘Daar ontstond de gedachte dat er een betere basis moet komen voor toezichthouders en handhavers, waardoor ze vervolgens nog beter hun rol kunnen vervullen.’ Daarbij waren ook eenduidige afspraken volgens Hoogendoorn van belang. ‘Zodat als iemand de opleiding op zijn cv heeft staan, iedereen weet waar het precies om gaat.’
180 bladzijden
Onder voorzitterschap van Hoogendoorn en projectleider Wolthuis inventariseerde een flink aantal gemeenten in een werkgroep wat ambtenaren bouw- en woningtoezicht vanuit toezicht- en handhavingsperspectief idealiter allemaal zouden moeten weten en kunnen. Het leidde tot maar liefst 180 bladzijden aan eindtermen.
Didactieve ruimte
De verschillende opleiders gaan hun cursusaanbod op de vastgelegde eindtermen afstemmen. Volgens Hoogendoorn mikken die op opleidingen van tussen de twaalf en twintig dagen. ‘Daar zit natuurlijk didactieve ruimte in die opleiders onderling anders invullen’, zegt hij. ‘De ene opleider doet veel met e-learnings, de andere mikt op tien dagen school. Weer een andere doet veel praktijkcasuïstiek op locatie. Opleiders willen graag die ruimte houden, zodat zij er hun eigen kennis en kunde op onderwijstechnisch gebied aan kunnen toevoegen.’
Dit is iets dat echt in samenwerking en vanuit het werkveld is ontstaan
Zilveren dienblaadje
Niet alleen voor de Haagse Pandbrigade, maar voor alle gemeentelijke afdelingen bouw- en woningtoezicht is de winst dat er, zegt Hoogendoorn, ‘nu breed aanvaarde eindtermen liggen die door opleiders kunnen worden gebruikt’. Doeze Jager: ‘Dit is iets dat echt in samenwerking en vanuit het werkveld is ontstaan. De eindtermen zijn opgesteld door het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, samen met de VNG, VBWTN en gemeenten. Hoe mooi is het voor opleiders dat je de behoefte van de klant op een zilveren dienblaadje krijgt aangereikt.’
De nieuwe eindtermen zijn gepresenteerd op 8 december tijdens de Dag van de Volkshuisvesting. Tijdens de lancering ondertekenden opleiders Vereniging Bouw en Woningtoezicht Nederland, VNG, BOB-KOB, Envire Opleidingen, PONT Academy, Lybrae Opleidingen en Bestuursacademie Nederland een convenant, waarmee de landelijke opleidingsstandaard voor bouw- en woningtoezicht werd bekrachtigd. Deze opleiders gaan vanaf nu met deze eindtermen werken.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Maar waar vindt je tegenwoordig nog docenten die hier verstand van hebben... (retorische vraag). En als je ze vindt, dan hebben ze wel wat beters te doen dan volslagen leken in 20 dagen iets zinnigs bij te brengen.... en blijven de parkeergarages, bruggen en balkons voorlopig nog spontaan neerstorten.