Slim en toekomstgericht: duurzame klimaatbeheersing bij AFAS Leusden

Het AFAS Experience Center in Leusden is een toonaangevend voorbeeld van hoe moderne architectuur in de utiliteitsbouw en duurzame techniek hand in hand kunnen gaan. Bij de bouw van het opvallende, energiezuinige hoofdkantoor dat in 2020 in gebruik is genomen, is gekozen voor warmte- en koudeopslag in de bodem (WKO), waarmee het volledige gebouwencomplex inmiddels een half decennium duurzaam wordt verwarmd en gekoeld.

“Het is een bewuste keuze van AFAS geweest om te kiezen voor een duurzame installatie voor warmte- en koudeopwekking, duurzaamheid is gewoon geen issue meer”, aldus Wim Mars, bouwmanager bij AFAS. “Het WKO-systeem zelf, de thermische schil van de gebouwen - de isolatie - en de afgiftesystemen, koelplafonds en vloerverwarming, alles is zo duurzaam mogelijk.” Uiteindelijk is de totale installatie zo optimaal mogelijk geconstrueerd.

Optimaliseren

KWA-adviseur Ad van Bokhoven ontwierp het ondergrondse deel van het WKO-systeem en begeleidde de realisatie. Ad legt uit: “Vergunningen aanvragen rondom warmte- en koudeopslag is voor ons dagelijkse praktijk. Ook het begeleiden van de realisatie en de exploitatie is sterk van belang. De ervaring leert dat nadat een bodemenergiesysteem is opgeleverd, er nog aan de knoppen moet worden gedraaid. De één heeft het te koud, de ander juist te warm. Als je niet op de juiste manier aan de knoppen draait, kan het systeem onvoldoende gaan functioneren. Dat is echt zonde. Wij nemen daarom de regie en helpen medewerkers bij de exploitatie van het bodemenergiesysteem.”

Hoe werkt het?

De WKO-installatie maakt gebruik van een dubbel bronnensysteem: een warme en een koude bron, diep in de bodem. In de winter wordt warmte uit de bodem gehaald en in de zomer juist koude, waardoor het binnenklimaat het hele jaar door comfortabel blijft. De hernieuwbare warmte (of koude) wordt via een netwerk van leidingen naar warmtepompen geleid, die de temperatuur indien nodig verder aanpassen naar de gewenste temperatuur in het gebouw.

Wat dit systeem bijzonder maakt, is het schaalniveau en de efficiëntie. De installatie is in staat om grote volumes thermische energie op een stabiele en betrouwbare manier te leveren. Daarmee wordt het gebouw vrijwel energieneutraal gekoeld en verwarmd. Deze oplossing maakt het gebouw volledig aardgasvrij, waardoor het een tastbare bijdrage aan een fossielvrije gebouwde omgeving levert.

Met dit duurzame energieconcept bewijst het AFAS-gebouw dat comfort, architectonische ambitie en milieubewustzijn uitstekend te combineren zijn. Bodemenergie is hier de stille motor achter een toekomstbestendige werkomgeving. In 2024 heeft AFAS ook aan de overzijde het gebouw ‘De Innovatie Campus’ voorzien van een WKO-systeem.

Grote potentie voor de utiliteitsbouw

De toepassing van bodemenergie in de utiliteitsbouw biedt grote kansen. Kantoren, scholen, zorginstellingen en andere grote gebouwen hebben een relatief constante warmtevraag én koelvraag, wat goed aansluit op de eigenschappen van WKO-systemen. Omdat deze gebouwen vaak over voldoende ruimte beschikken voor bodembronnen en installatieruimte, kunnen ze profiteren van het hoge rendement en de lage energiekosten van bodemenergie. Daarnaast draagt de combinatie van verwarming én passieve koeling bij aan comfort en duurzaamheid, zonder in te leveren op functionaliteit of architectonische vrijheid. Zeker bij nieuwbouw of grootschalige renovatieprojecten is bodemenergie een bewezen en toekomstbestendige keuze.

Naast het lage energieverbruik biedt een WKO-systeem nog andere voordelen. Zo is het onderhoud relatief beperkt, zijn de operationele kosten laag en draagt het bij aan een gezonde werkomgeving. De warmte-koudebalans in de bodem wordt actief gemonitord en bijgestuurd, wat niet alleen de prestaties ten goede komt, maar ook de levensduur van de bronnen verlengt. De levensduur van bodembronnen is daarmee ca. 50 jaar of langer, mits goed ontworpen, aangelegd en beheerd.

Zoekt u praktische handvatten voor het toepassen van WKO in uw projecten?

Branchevereniging Bodemenergie verzorgt de opleidingen tot specialist bodemenergie, die gegeven worden door experts uit de praktijk. De leergang bestaat uit een algemene basiscursus en vier specialisatiecursussen die ontwerp, engineering, exploitatie en onderhoud van het ondergrondse en bovengrondse deel van open en gesloten bodemenergiesystemen behandelen. Voor elk instapniveau bieden wij een passende cursus.

Meer weten? Kijk voor meer informatie op Cursussen overzicht | Bodemenergie.