Lokale Energiestrategie helpt Doetinchem doelen te verwezenlijken

De gemeente Doetinchem vroeg Arcadis te assisteren bij het opstellen van een Lokale Energiestrategie (LES) die de gemeente inzicht en sturing biedt om toekomstbestendige integrale energiesystemen te ontwikkelen en bij te dragen aan de reductiedoelen van de Achterhoek.

In het Akkoord van Groenlo hebben de acht gemeenten in de Achterhoek – waaronder Doetinchem - afgesproken in 2030 55% CO2-reductie te realiseren en energieneutraal te zijn in 2050. Om dat doel te bereiken moet de regio 1,35 TWh aan duurzame energie opwekken, waarvan 0,35 TWh door grootschalige opstelling van zonnepanelen op bedrijfsdaken en 1 TWh geproduceerd door windturbines en zonneparken op land. Arcadis energiespecialist Joris Pouw ontwikkelde een Lokale Energie strategie (LES) die Doetinchem helpt deze taak te volbrengen. Samen met zijn opdrachtgevers blikt hij teug.

Wethouder Rens Steintjes heeft een uitgebreide portefeuille met elkaar overlappende thema’s als duurzaamheid, grondstoffen, klimaatadaptatie, mobiliteit, natuur, landschap en ruimtelijke ordening. Hij legt uit waarom zijn gemeente een LES wil: ‘Doetinchem heeft een flinke groeiambitie, maar de ontwikkeling van bedrijventerreinen, woongebieden en verduurzaming dreigt net als elders in het land te vertragen door netcongestie. Naar verwachting komt er binnen vijf jaar een netuitbreiding, maar zelfs die zal niet alle knelpunten oplossen. We moeten dus nu al voorsorteren op een toekomstbestendig energiesysteem, ook met het oog op energieneutraliteit in 2050. Een Lokale Energiestrategie helpt ons bij het onderbouwen van de te maken keuzes. Daarvoor heb je specialisten nodig.’

‘De spoorzone rond het station - waar de bulk van de gebiedsontwikkeling plaatst vindt - wordt de eerste toepassing van de handvatten die we in de LES hebben opgetekend. Het vraagt om een andere manier van denken en doen en een flexibele houding, want de ontwikkelingen gaan snel. Dit document moet kunnen meebewegen met de tijd. Dat betekent ook een periodieke actualisering.

‘Het is geen einddocument, maar een wegwijzer die vooruit helpt, zonder alles in steen te beitelen. Het is een vertrekpunt met handelingsperspectief. De gemeentelijke sturende principes en doelstellingen voor wonen, werken en energie vormen het uitganspunt voor de LES en stutten actieprogramma’s waarmee afgewogen beslissingen kunnen worden genomen. Een gebiedsgerichte focus zorgt voor de integraliteit in die aanpak, waarmee je ook stakeholders meekrijgt. Voor deze co-creatie vormden verschillende afdelingen van de gemeente, netbeheerders, de 8RHK (lees: achterhoek) ambassadeurs en een woningcorporatie een klankbordgroep.’, aldus Joris Pouw, energieadviseur bij Arcadis.

Post: ‘We hebben met dit proces het denken over integrale energiesystemen in de gebiedsontwikkeling scherp gesteld. Het toekomstscenario toont hoeveel energie er uit alternatieve bronnen moet worden opgewekt om energieneutraal te worden. Dan je gaan puzzelen met bodemenergie, (batterij)opslag en de kansen voor warmtenetten. Puzzelen met ruimte voornamelijk, want met zon- en windparken lopen we al tegen de ruimtelijke grenzen aan. De andere breinbreker zijn duurzame alternatieven voor aardgas. We wekken al groengas op in de rioolwaterzuiveringsinstallatie, maar bijvoorbeeld waterstof lijkt uit het zicht te raken als vervanger.’

Steintjes: ‘De uitdaging is om tijdig op de juiste locaties met goede collectieve energiesystemen te komen, voordat alle huizenbezitters een eigen warmtepomp hebben geïnstalleerd, want op een veelvoud van individuele oplossingen is ook het verzwaarde net niet berekend. Alles elektrificeren is voorlopig niet aan de orde. Het moet een mix van oplossingen zijn.’

Post: ‘In die mix is ook het verlagen van de energievraag een belangrijk aandachtspunt. Dat kan je onder meer bereiken met isoleren en betere woningontwerpen. Als je dat goed doet, heb je comfortabelere woningen met een lagere energierekening. Maar je hebt dus ook minder opwek van energie nodig die – ook al is het duurzaam – knabbelt aan de ruimte en schaarse warmtebronnen. In de Regionale uitvoeringsagenda zijn hier plannen voor opgenomen.’

Pouw: ‘Op de korte termijn moeten we vooral snel naar een betere balans tussen opwek en verbruik om het net te ontlasten. Op de middellange termijn zal de huidige mismatch tussen vraag en aanbod naar verwachting worden opgevangen door grootschalige opslag. Daarom wordt in de strategie aandacht besteed aan maatregelen om netbewustzijn door te voeren bij nieuwbouw en verduurzaming. Dit is niet alleen voor de korte termijn relevant, maar draagt ook op lange termijn bij aan betere benutting van het net.’

Steintjes: ‘Ik denk dat we met deze LES de teugels in handen hebben en er op tijd bij zijn om al die complexe kop-of-kont-vraagstukken van een passend antwoord te voorzien. Daar ben ik best trots op.’

Post: ‘Het valt mij alleszins mee, hoe goed de hoofdrolspelers het nieuwe denken over netbewustzijn oppakken. Dat kost weinig overredingskracht. Het is nu zaak om alle concrete stappen goed te borgen in de organisatie, maar ik ben er zeker van dat dit geen stuk is dat snel in de la verdwijnt.’

Pouw: ‘Het helpt zeker mee dat Doetinchem – what’s in a name – een echte doe-mentaliteit heeft, maar dat mensen zich tegelijkertijd kwetsbaar op durven stellen. Dat zorgt voor een soepel proces en een mooi resultaat. De LES helpt de gemeente om duurzame doelen te verwezenlijken en ondanks netcongestie toch in beweging te blijven .’