‘Woo faalt niet, de uitvoering wel’
Mediaorganisaties dringen er bij informateur Letschert op aan de Wet open overheid niet te veranderen, maar de uitvoering te verbeteren.
Terwijl de kabinetsformatie nog loopt, trekken vijf grote mediaorganisaties gezamenlijk aan de bel bij informateur Rianne Letschert. De Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Genootschap van Hoofdredacteuren, Free Press Unlimited, de Vereniging van Onderzoeksjournalisten en NDP Nieuwsmedia waarschuwen dat de Wet open overheid te snel als probleemwet wordt neergezet. Niet de Woo zelf schiet tekort, schrijven zij, maar de manier waarop ministeries ermee omgaan.
Verkeerde reflex
Aanleiding is het toenemende geluid vanuit de ambtelijke top en de politiek om de Woo te beperken of te vereenvoudigen. Volgens de mediaorganisaties is dat een verkeerde reflex. De wet bestaat pas sinds 2022 en heeft bovendien een duidelijke rol gekregen na het toeslagenschandaal: bijdragen aan een opener bestuurscultuur. Dat die belofte nog niet wordt waargemaakt, komt volgens de ondertekenaars vooral door achterstallig onderhoud aan de informatiehuishouding en door logge interne procedures.
In hun brief aan de informateur leggen de organisaties de vinger op een zere plek. Woo-verzoeken lopen vaak vast in langdurige besluitvormingsprocessen en veel interne afstemming. Het gevolg is dat verzoeken, groot of klein, maanden of zelfs jaren kunnen blijven liggen. Transparantie wordt daarbij nog te vaak gezien als risico in plaats van als democratische basisvoorwaarde.
Investeringen
De oplossing zoeken de mediaorganisaties niet in het aanpassen van de wet, maar in investeringen. Het nieuwe kabinet zou volgens hen moeten inzetten op meer en beter toegeruste informatiespecialisten binnen de rijksoverheid. Die zijn hard nodig om informatie beter te ordenen, toegankelijk te maken en sneller te kunnen delen. Daarnaast pleiten zij voor een onafhankelijker positie van Woo-ambtenaren binnen elk ministerie, zodat zij hun werk kunnen doen zonder voortdurend te worden afgeremd door andere belangen.
Snelheid en duidelijkheid
Ook de interne werkwijze moet op de schop. Minder tijdrovende processen en minder verplichte handtekeningen zouden volgens de brief een wereld van verschil maken. Nu gaat veel tijd verloren aan interne beheersmaatregelen, terwijl juist snelheid en duidelijkheid essentieel zijn voor een goed functionerende Woo-praktijk. Dat de overheid zelf vaak kiest voor brede zoekslagen, waarna grote hoeveelheden documenten openbaar worden, laat volgens de organisaties zien dat het probleem niet bij de verzoekers ligt.
De timing van de brief is bewust. Lopende onderzoeken naar het functioneren van de Woo zijn nog niet afgerond en een wettelijke evaluatie moet nog plaatsvinden. Juist daarom vinden de mediaorganisaties het prematuur om nu al te spreken over het inperken van het recht op overheidsinformatie. Dat zou Nederland volgens de mediaorganisaties eerder terugwerpen dan vooruithelpen.
Transparantie is geen luxe
Met hun oproep richten de organisaties zich nadrukkelijk tot de formatie. Transparantie is geen luxe, schrijven zij, maar een randvoorwaarde voor vertrouwen in overheid en politiek. Wie dat vertrouwen wil herstellen, moet niet beginnen met het begrenzen van openbaarheid, maar met het op orde brengen van de eigen informatiehuishouding.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.