Den Haag kamt begroting uit: ‘60 procent is beïnvloedbaar’

De gemeente Den Haag heeft het afgelopen jaar de volledig begroting uitgekamd. Het resultaat is een 200-pagina tellend document waarin voor iedere kostenpost op de begroting staat aangegeven of deze beïnvloedbaar is of niet. Het stuk dient volgens wethouder Saskia Bruines (D66) niet als handboek om een bezuinigingsoperatie te starten, maar wel voor de raad als financiële leidraad bij hun eigen verkiezingsprogramma’s.

Ombuigingslijst

Bij het rijk is het de normaalste zaak van de wereld, de zogenaamde ‘ombuigingslijst’. Ieder jaar stuurt het ministerie van Financiën een lange lijst met mogelijke bezuinigingsmaatregelen naar de Kamer, zonder daarbij een oordeel of het politiek wenselijk zou zijn. De gehele rijksbegroting onder een vergrootglas, om te kijken waar er financiële ruimte gecreëerd kan worden. Om Kamerleden in stelling te brengen politieke keuzes te maken.

Motie VVD

De Haagse VVD diende al in 2022 een motie in waarmee het college de opdracht kreeg om in aanloop naar de raadsverkiezingen van 2026 een ‘brede heroverweging’ uit te voeren. Die heroverweging is gericht op het in kaart brengen van mogelijkheden voor intensiveringen en besparingen en de maatschappelijke effecten daarvan. Een lokale ombuigingslijst als het ware.

‘Enorme klus’

Het stuk is deze week aan de gemeenteraad gestuurd, nu zij nog bezig zijn met hun verkiezingsprogramma’s. Wethouder Saskia Bruines noemt het ‘een enorme klus’, maar is blij met het resultaat. ‘Laat ik vooropstellen dat het geen politiek document is. We hebben feitelijk in kaart gebracht welk deel van de begroting beïnvloedbaar is door de gemeenteraad. Het is aan de raad om een politieke afweging te maken.’

Beïnvloedbaar of niet

Uit het onderzoek is gebleken dat ongeveer 60 procent van de gemeentelijke begroting beïnvloedbaar is. Dat wil niet zeggen dat er ook zoveel bespaard kan worden, enkel dat de raad over dat deel van de gemeentelijke bestedingen keuzes kan maken. De overige 40 procent staat vast. Dat zijn noodzakelijke kosten die gemaakt moeten worden op basis van de wettelijke taken die een gemeente heeft. Een makkelijk voorbeeld is bijvoorbeeld de vergoeding die raadsleden krijgen. Maar bijvoorbeeld ook het geld dat de gemeente geeft aan de Veiligheidsregio voor brandweer en rampenbestrijding.

Waar zit de ruimte?

Relatief veel keuzeruimte is er zoals verwacht in het programma kunst en cultuur. Van de 151,8 miljoen dat Den Haag daaraan in 2027 besteed is 138 miljoen beïnvloedbaar. Subsidies voor culturele instellingen zijn bijvoorbeeld niet verplicht. Ook heeft Den Haag verschillende panden in bezit die worden gebruikt voor cultuur. Ook in het sociaal domein, met name wat betreft armoedebeleid en ondersteuning binnen de participatiewet, is er veel keuzeruimte voor de raad.

Opties, geen beleid

Bruines benadrukt dat Den Haag niet bezig is met een bezuinigingsoperatie, en dat de opties die door het onderzoek in kaart zijn gebracht niet nu op de politieke agenda staan. Dat is echt aan de raad. ‘Het dient als onderlegger voor de verkiezingsprogramma’s. We willen hiermee de raad in stelling brengen om keuzes te kunnen maken. Zodat raadsleden precies weten aan welke knoppen ze kunnen draaien. Het is aan de nieuwe raad die na de verkiezingen aantreedt om te bezien welke beleidskeuzes ze in de praktijk willen brengen.’