Now we’re talking

Politici hebben het maar moeilijk met bezuinigingen. Ze willen graag naar de kiezer toe met een verhaal over nieuwe uitgaven en ‘investeringen’. Tot nog toe hebben ze dan eigenlijk ook vooral gezegd op welke zaken ze allemaal níet willen bezuinigen. Zo zei de PvdA al in een vroeg stadium dat zij in ieder geval niet op onderwijs en armoedebestrijding wilde bezuinigen. Waarop zij dan wel wilde bezuinigen, zei ze niet.

Het CDA was deze week eigenlijk de eerste partij die iets meer klare wijn schonk. Al blijft ook in het kamp van de christen-democraten nog veel onduidelijk. Blijkbaar willen ze de rapporten nog even afwachten om diverse posten precieser in te vullen. Over medisch-ethische onderwerpen wordt eveneens nauwelijks iets gezegd, zeker in vergelijking met de uitgebreide paragrafen die nog in 2006 aan dit onderwerp waren gewijd. Maar de toon en de richting zijn duidelijk. ‘Mensen betalen niet te weinig belasting, maar de overheid geeft te veel geld uit’, zei Balkenende gisteren. ‘Now we’re talking’, denk je dan. Het CDA wil bezuinigen, minder overheid en meer samenleving en meer ambitie, en staat wat dat betreft voorgesorteerd op een financieel-economisch rechtse coalitie met VVD en D66.

De grondslag van het CDA-programma is even helder als degelijk. De financieel-economische crisis heeft de economie een flinke klap gegeven. De huidige crisis is geen dipje in de conjunctuur maar vloeit voort uit een structurele krimp van onze economie met ongeveer vijf procent. Terwijl de economie vijf procent kleiner is geworden en de belastingopbrengsten met een even groot percentage afnemen, blijven de uitgaven van de overheid stijgen, met twee procent per jaar. Als je dan niks doet, wordt het bestaande gat dus alleen maar groter. En daarom wil het CDA in de komende twee kabinetsperioden 30 miljard euro bezuinigen, en in de nu komende kabinetsperiode gelijk al 20 miljard zodat we in 2015 op een begrotingstekort van nul uitkomen. De duur van de WW-uitkering wordt beperkt tot slechts één jaar (is nu drie jaar), de verhoging van de AOW-leeftijd wordt versneld, de belastingen gaan niet omhoog en de aftrek van de hypotheekrente blijft ‘staan als een huis’. De AWBZ moet ‘herijkt’ worden. Dat wil zeggen dat het systeem weer een zorgverzekering moet worden ‘voor de niet op genezing gerichte, intensieve, langdurige zorg, en moeten alle andere vormen van zorg die nu in de AWBZ zitten naar de Zorgverzekeringswet of de Wmo worden doorgeschoven.

De VVD wil een even groot bedrag bezuinigen, zo blijkt uit de eerste berichten. En ook de VVD wil de eerste 20 miljard al in de eerstvolgende kabinetsperiode realiseren. De liberalen denken dat te bereiken door minder ambtenaren en een efficiëntere gezondheidszorg, door een leenstelsel in plaats van een studiebeursstelsel en, natuurlijk, een verlaging met 25 procent van de uitgaven voor Ontwikkelingssamenwerking. Tegelijkertijd wil ook de VVD de belastingen verlagen. (Soms vraag je je af waarom de beste elementen uit CDA en VVD niet gewoon bij elkaar gaan zitten.)

Het zijn de eerste serieuze voorstellen die het bedenkelijke niveau van snijden in de overheid (ministeries en andere bestuurslagen) overstijgt. Het worden spannende weken, zoveel is zeker. En op 9 juni zal het echt ergens over gaan.

Bart Jan Spruyt