Waarom gemeenten vóór de verkiezingen moeten beginnen met cybersecurity

Gemeenten beheren grote hoeveelheden gevoelige data en kritieke Operationele Technologie. Van gegevens van inwoners tot systemen die vitale infrastructuur aansturen, zoals de drinkwatervoorziening, verkeersregelinstallaties of stadsverlichting. Al die data en systemen moeten continu beschikbaar blijven. Maar hoe zorgt u daarvoor? En waarom is nú het moment om daarmee te beginnen?  

Gemeenten bulken van de data en systemen. Dat werkt prettig, maar is ook kwetsbaar. Door de snelle digitalisering groeit het aantal netwerkverbonden systemen en databronnen razendsnel. Tegelijkertijd nemen risico’s toe door geopolitieke spanningen en verwachten inwoners meer dan ooit dat technologie betrouwbaar is en persoonsgegevens goed beschermd zijn. Ondertussen stellen normen en wetgeving steeds hogere eisen aan uw cyberbeveiliging. 

Het moge duidelijk zijn: dit vraagt om een stevige cybersecurityaanpak. En juist nu is daar momentum voor. Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 in zicht komt er ruimte voor nieuwe plannen, prioriteiten en budgetten. Dat maakt dit hét moment om cybersecurity opnieuw op de agenda te zetten en op te nemen in beleid. 

Van kwetsbaarheid naar kracht 

Veel gemeenten hebben nog te weinig overzicht. Welke systemen hebben we allemaal? Welke veiligheidsmaatregelen zijn getroffen? En vooral: wie is verantwoordelijk? Zonder duidelijke regie blijft cybersecurity vaak tussen afdelingen zweven, waardoor verbeteringen uitblijven. Dat gebrek aan overzicht maakt het ook lastig om te voldoen aan verplichte normen als BIO2 en NIS2. En terwijl gemeenten experimenteren met artificial intelligence om werk én dienstverlening efficiënter te maken, blijft cybersecurity vaak een bijzaak. Door nu initiatief te nemen, kunt u dat veranderen. Zodat cybersecurity een kracht wordt in plaats van een risico. 

5 acties voor betere cybersecurity 

Het realiseren van betere cybersecurity begint bij de basis. Uit tientallen penetratietesten die we bij gemeenten hebben uitgevoerd, blijkt dat die basis vaak ontbreekt. Zo gebruiken veel medewerkers nog regelmatig makkelijk te raden wachtwoorden. Deze vijf stappen helpen u om uw fundament voor cybersecurity te verbeteren: 

• Richt een beheersysteem in voor cybersecurityrisico’s 
  Een Information Security Management System (ISMS) helpt u om de beveiliging van uw informatie te beheren en te verbeteren. U kunt beveiligingsmaatregelen ermee evalueren, testen en uitbreiden om eventuele zwakke plekken te verhelpen.  
• Laat uw cybersecurity structureel testen 
  Door regelmatig technische securitytests uit te laten voeren door specialisten in cybersecurity signaleert u dreigingen op tijd en kunt u deze doelgericht aanpakken. Denk aan penetratietesten en vulnerability scans van uw IT- en gecontroleerde technische testen in de OT-omgeving.
• Maak medewerkers bewust 
  De zwakste schakel in uw cybersecurity? Mensen. Door medewerkers bewuster te maken van cyberdreigingen verkleint u de kans op datalekken aanzienlijk. Trainingen, workshops en phishing-simulaties dragen daaraan bij. Heeft u bijvoorbeeld al nagedacht hoe u de NIS2-verplichting rondom het trainen van uw burgemeester en wethouders gaat invullen?  
• Reserveer een digitale brandblusser 
  Incident Response Teams staan klaar om u direct te helpen bij een cyberincident. Maar als u pas belt op het moment dat er iets misgaat, sluit u waarschijnlijk achteraan in de wachtrij aan. Door van tevoren al afspraken te maken, wordt u sneller, en vaak goedkoper, geholpen.  
• Monitor uw organisatie 
  Monitor de cybersecurity van uw organisatie en alle mogelijke toegangspunten of kwetsbaarheden. Hierdoor kunt u eventuele problemen vroegtijdig in de kiem smoren. 

Maak van 2026 het jaar van cybersecurity 

De gemeenteraadsverkiezingen van woensdag 18 maart 2026 bieden een unieke kans. Daarna volgen immers coalitieonderhandelingen en gesprekken over de nieuwe begroting. Als u dan een concreet plan van aanpak heeft liggen, vergroot dat de kans dat het nieuwe college van B&W en de gemeenteraad ook daadwerkelijk investeren in cybersecurity.

Ook in de landelijke politiek krijgt digitale veiligheid immers steeds meer gewicht: er wordt zelfs gesproken over een minister voor Digitale Zaken. Daarnaast heeft de ministerraad onlangs ingestemd met de nieuwe Visie Digitale autonomie en soevereiniteit van de overheid. Gemeenten kunnen nu het goede voorbeeld geven door cybersecurity expliciet onderdeel van een B&W-lid portefeuille te maken. 

Begin vandaag 

Cybersecurity verdient aandacht binnen elke gemeente. De eerste stap? Wijs een verantwoordelijke aan. Laat diegene cybersecurity op de interne agenda zetten en beginnen met een plan van aanpak. Hoe beter dat plan er vóór de verkiezingen ligt, hoe groter de kans dat u het daarna ook echt kunt realiseren.