Verkiezingsuitslagen toch decentraal ‘gehost’

De Kiesraad is niet van plan centraal ontsloten uitslagprogrammatuur ter beschikking te stellen bij de komende verkiezingen. Net als bij voorgaande verkiezingen stelt de Kiesraad decentrale programmatuur beschikbaar. Dat schrijft demissionair minister Judith Uitermark in antwoord op Kamervragen van Tweede Kamerlid Bart Bikkers (VVD) .

Zorgen bij Raad van State

Bikkers stelde de vragen na berichtgeving van Binnenlands Bestuur over een advies van de Raad van State over een door het kabinet voorgestelde ontwerpbesluit tot wijziging van het Kiesbesluit in verband met de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen. De Raad stelde dat wanneer er voor een decentrale opzet van de uitslagprogrammatuur voor verkiezingen wordt gekozen, de Kiesraad niet de optie heeft om de betrouwbare werking en beveiliging van de uitslagprogrammatuur op afstand te monitoren en in te grijpen als dat nodig is. Ook zijn er dan geen werkbare terugvalopties als er problemen zijn met de programmatuur. De handmatige terugvaloptie is eerder als ‘onwenselijk’ beoordeeld.

Wet 'techniekonafhankelijk' geformuleerd

Uitermark stelt dat de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen ‘techniekonafhankelijk’ is geformuleerd en zowel centraal gehoste programmatuur als decentraal gehoste programmatuur toelaat. ‘De afweging voor decentrale uitslagprogrammatuur maakt de Kiesraad op basis van de uitgangspunten in de nieuwe wet, de huidige technische stand van zaken en uitgevoerde risicoanalyses.’ Wel verwacht Uitermark vooralsnog de nota van toelichting bij het ontwerpbesluit op enkele punten aan te vullen naar aanleiding van het advies. ‘Ik voorzie op dit moment geen wijzigingen in het ontwerpbesluit zelf.’

Wet later in werking

De wet had op 1 juli 2025 in werking moeten treden, maar dat is volgens Uitermark niet haalbaar . Naar verwachting zal de regelgeving een maand later, op 1 augustus 2025, in werking treden. Ze verwacht geen gevolgen voor de gemeenteraadsverkiezingen van 18 maart 2026. De Kiesraad gaat nog voor de aankomende Tweede Kamerverkiezing op 29 oktober alle gemeenten actief informeren over wat de inwerkingtreding van de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen voor hen betekent, zodat zij zich goed kunnen voorbereiden, schrijft Uitermark.

Gemeenten actief betrokken

In voorbereiding op de inwerkingtreding van de wet en het besluit heeft de Kiesraad de afgelopen tijd al samen met de VNG, NVVB en de UvW een samenwerkingsprotocol opgesteld, vervolgt ze. Hierin staan afspraken over het gebruik van de (huidige) programmatuur voor het berekenen van de uitslag en hierin zijn ook de procedures vastgelegd, ‘waardoor voor zowel de beheerder als voor de gebruikers duidelijk is hoe gehandeld moet worden in voorkomende situaties’. ‘Gemeenten zijn hier actief bij betrokken geweest.’