Utrecht pleit eenmalig voor stemrecht vanaf 16 jaar

De kiesgerechtigde leeftijd moet naar 16 jaar. Die oproep doet de gemeente Utrecht aan demissionair minister Frank Rijkaart van BZK. De maatregel zou positief bijdragen aan de politieke interesse en participatie van jongeren. Het is wel een eenmalige oproep, zegt het college tegen de gemeenteraad, omdat de raad jarenlang heeft bezuinigd op het lobbybudget kan het een langer of breder traject niet uitvoeren.

Actief pleiten

Het college geeft met de oproep gehoor aan een motie die de raad afgelopen juni heeft aangenomen met een twee derde meerderheid. De motie verzocht het college om bij de VNG en het rijk actief te pleiten voor verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en daarbij samen te werken met andere gemeenten om dit standpunt kracht bij te zetten. Het college volgt ruim vier maanden later de motie op en doet de oproep aan de demissionair minister om het proces in gang te zetten om de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar. ‘Jongeren die zoveel bijdragen aan onze samenleving verdienen het om mee te bepalen over de koers van ons land’, sluit het college de brief af.

Grote stap

Het Utrechtse college wijst er in de brief op dat het vertrouwen van jongeren in de politiek ‘structureel laag’ is en de gemeente het ‘van groot belang’ vindt om dit vertrouwen te versterken. Alle jonge stemgerechtigden worden in Utrecht al benaderd met een brief en een filmpje namens de burgemeester. Verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd is echter ‘een grote stap’. Jongeren hebben nu geen invloed via het stemrecht, terwijl de politiek hen voortdurend confronteert met zaken die grote invloed hebben op hun leven en toekomst. Verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd zou echt bijdragen aan het vertrouwen en de betrokkenheid van jongeren bij de politiek ‘en daarmee aan een toekomstbestendige democratie’.

Positieve bijdrage

Onder andere Malta, Oostenrijk, Schotland en België kennen al volledig of gedeeltelijk (lokaal, nationaal of Europees) kiesrecht vanaf 16 jaar. Daar blijkt dat deze maatregel positief bijdraagt aan de politieke interesse en participatie van jongeren, stelt het college. ‘Onze Europese buurlanden laten zien dat het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar een duurzame methode is om de politieke participatie van jongeren te bevorderen.’ Dit vraagt volgens het college dan ook om een ‘serieuze en structurele benadering van het vergroten van hun vertegenwoordiging’. Een verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd vereist weliswaar een grondwetswijziging, ‘maar dit mag geen reden zijn om hier niet het gesprek over te voeren’.

Heroverweeg aanbevelingen ROB

De Raad voor het Openbaar Bestuur pleitte in 2019 al voor een experiment met het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd, memoreert het college. Een aanbeveling was om de kiesgerechtigde leeftijd te ‘deconstitutionaliseren’. Iets wat eerder al is gebeurd met de burgemeestersbenoeming. Door de kiesgerechtigde leeftijd uit de Grondwet te halen en de Kieswet aan te passen, kunnen gemeenten en provincies experimenteren met het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd. Minister Hanke Bruins Slot (CDA) wilde daar in 2022 nog niet aan. Maar Utrecht wil de minister van harte aanmoedigen ‘deze en de overige aanbevelingen van de ROB opnieuw te overwegen en te bevorderen’,

Te weinig lobbybudget

De motie van de gemeenteraad verzocht het college ook om de lobby actief door te zetten en samenwerking te zoeken met andere gemeenten. Het college wijst er echter in haar raadsbrief op dat de gemeenteraad de afgelopen jaren heeft bezuinigd op het budget voor lobby. ‘Aangezien in of via motie M252 aanvullend geen middelen beschikbaar zijn gesteld, kunnen we de extra taken die in motie M252 worden genoemd (…) helaas niet (volledig) uitvoeren.’ Het college geeft dus uitvoering aan de motie door deze brief over verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd naar het rijk toe te sturen, maar dat is dan ook het enige.