Politie registreert huisbezoek aan demonstrant

Elk contact met een burger voor informatievergaring over een demonstratie wordt geregistreerd in de politiesystemen. Dat staat in het interne handelingskader rond demonstraties dat recent is aangescherpt door de politie en uitgebreid met het onderwerp ‘Contact met burgers ter voorbereiding op een demonstratie’. Expliciet is er aandacht voor de de-escalerende en faciliterende taak van politie. David Van Weel, demissionair minister van Justitie en Veiligheid, ziet geen aanknopingspunten voor nieuwe wijzigingen van het handelingskader.

Geen verschil van inzicht

Dat schrijft hij in antwoord op nieuwe Kamervragen van Tweede Kamerlid Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA). Die vragen werden opgeroepen door de antwoorden van de minister op haar eerdere Kamervragen over het onderwerp ‘huisbezoeken door de politie aan demonstranten’. Lahlah memoreert dat de minister toen sprak over de huisbezoeken als ‘verbindend politiewerk’ en ‘contact zoeken’, maar dat demonstranten dat zo ervaren. De minister wijst er nu op dat hij destijds ook schreef dat een huisbezoek door de politie ‘indruk’ kan maken. Ook schrijft hij dat er geen verschil van inzicht is tussen hem en de Inspectie Justitie en Veiligheid.

Evenredige manier

Die schreef onder meer dat deze huisbezoeken als ‘intimiderend’ worden ervaren en het tegenovergestelde effect kunnen hebben van wat de politie wil, vat Lahlah de brief van de Inspectie samen. In die woorden kan minister Van Weel zich kennelijk ook vinden. Hij wijst erop dat de politie huisbezoeken aflegt om informatie over de aard en omvang van de demonstratie te verzamelen teneinde de demonstratie goed te kunnen begeleiden. ‘Huisbezoeken zijn niet gericht op het ontmoedigen van deelname aan demonstraties en hier wordt op een evenredige manier mee omgegaan. Het enkel deelnemen aan een vreedzame demonstratie kan nooit aanleiding zijn om contact met burgers op te nemen.’

Uitleg over reden bezoek

Bij elk contact met de burger is er ook uitleg over de reden voor het bezoek, verzekert de minister. Dit is nu expliciet opgenomen in het aangescherpte handelingskader van de politie. ‘De aanscherping heeft ertoe geleid dat Extinction Rebellion (XR) het kort geding tegen de politie en de Staat heeft ingetrokken.’ De vorm van contact met burgers voor informatievergaring moet ‘evenredig’ zijn. Als kan worden volstaan met telefonisch contact, dan wordt daarvoor gekozen, schrijft Van Weel. ‘Ik ben het niet met u eens dat dit te veel ruimte laat voor interpretatie. Ik heb er vertrouwen in dat politiemedewerkers goed in staat zijn om dergelijke afwegingen te maken.’

ME zoveel mogelijk de-escalerend

Tot slot wijst Lahlah nog op een overweging van de Inspectie JenV over de zichtbare aanwezigheid van de Mobiele Eenheid (ME) bij demonstraties. Die kan als een rode lap op een stier werken, terwijl de politie escalatie juist wil voorkomen. Daarom zou beter moeten worden afgewogen wanneer de ME zichtbaar aanwezig is en wordt ingezet. Van Weel wijst erop dat bij het overgrote deel van de demonstraties geen ME aanwezig is en de beslissing om de ME in te zetten aan het lokaal gezag is. Wel legt hij uit dat de ME is ingericht om ‘zoveel mogelijk de-escalerend te zijn’. Er wordt gewerkt in drie fasen: crowd management, crowd control en riot control. In de eerste fase wordt gewone politiekleding gedragen, bij de tweede arm- en beenbescherming en bij de derde fase draagt de politie volledige uitrusting, inclusief helm en schild. ‘Dit houdt in dat enkel bij de meest dreigende situaties voor de veiligheid de ME met helm en schild zichtbaar is.’