Daar waar we voorheen een onderscheid maakten tussen de boven- en onderwereld, zien we dit onderscheid steeds meer vervagen, schrijft Anita van Dis-Setz, landelijk coördinerend officier van justitie criminele geldstromen, in het Jaaroverzicht Criminele Geldstromen 2024. ‘Er vindt in toenemende mate vermenging tussen beide werelden plaats.’
Onderscheid boven- en onderwereld steeds vager
Het Openbaar Ministerie wil dat gemeenten signalen van witwassen bij FIU-NL kunnen melden, zonder dat ze daarbij hun geheimhouding schenden.
Glijdende schaal
Criminelen maken steeds meer gebruik van legale bedrijven en financiële facilitators, schrijft Van Dis in het voorwoord. ‘Er is een wereldwijd netwerk van crimineel geld ontstaan met verbanden tussen meerdere criminele groeperingen, corruptie, inmenging van statelijke actoren en internationale systemen.’ Ze spreekt van een ‘wijdvertakt crimineel ecosysteem’. Sommige bonafide bedrijven belanden daarin zonder dat ze dat door hebben, schrijft ze. Anderen zijn ‘willens en wetens’ betrokken. ‘En er is natuurlijk ook een glijdende schaal.’
Signalen melden
Ze wijst erop dat er in 2024 voor een recordbedrag van 410 miljoen euro aan beslag is gelegd en dat dit resultaat jaar na jaar oploopt. ‘Maar afgezet tegen de miljarden die criminelen verdienen dan wel via schimmige (offshore) constructies vanuit Nederland laten lopen wordt vaak de vraag gesteld of de aanpak effectief is.’ De overheid kan meer doen, bepleit ze. Ze denkt aan het centraliseren van het versnipperde toezicht op rechtspersonen, ruimere bevoegdheden voor de Kamer van Koophandel en het Kadaster met betrouwbare registers en de mogelijkheid voor overheidsinstanties met een taak in het tegengaan van ondermijning om signalen bij de Financial Intelligence Unit-Nederland (FIU-NL) te melden. ‘Dat zijn maatregelen die gaan helpen. Ook om uiteindelijk de regeldruk te verminderen.’
Meldrecht voor gemeenten en provincies
Het OM wil dat gemeenten de mogelijkheid krijgen om signalen van witwassen bij FIU-NL te melden, zonder dat ze daarbij hun geheimhouding schenden. De FIU-NL heeft een bufferfunctie, waardoor dit signaal pas bij de opsporing belandt als er daadwerkelijk een verdachte situatie is. ‘Te denken valt aan een dergelijk meldrecht voor gemeenten en provincies onder meer van informatie die zij via de Bibob verkregen.’ Verder is er vanuit de Landelijke Fenomeentafel ‘Ondermijning in de vastgoedketen’ in 2024 ingezet op het beter informeren van gemeenten om criminaliteit in de vastgoedbranche te voorkomen en aan te pakken.
Niet optimaal benut
Gemeenten hebben namelijk verschillende mogelijkheden binnen het huidige wettelijke instrumentarium om crimineel pandgebruik aan te pakken, zoals de gebiedsgerichte vergunning binnen de Wet goed verhuurderschap. Maar tijdens gesprekken met gemeenten is naar voren gekomen dat dit instrumentarium nog niet altijd (optimaal) wordt benut. Vorig jaar is geïnvesteerd in het beter voorlichten van en communiceren richting gemeenten. De ministeries hebben een handreiking opgesteld met praktische tips voor gemeenten en hun wettelijk instrumentarium om op te treden. Vanuit het RIEC Amsterdam-Amstelland is ook een handreiking voor gemeente- en politiemedewerkers en andere professionals opgesteld voor de aanpak van malafide huurbemiddelaars.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.