Vertrouwen in de NAVO, maar Nederland hoeft geen voortrekker te zijn

In het kader van de NAVO-top in Den Haag onderzocht Ipsos I&O hoe Nederlanders denken over de NAVO en de Nederlandse defensie-uitgaven. Defensie wordt een steeds belangrijker thema voor Nederlandse kiezers. Hoewel er een wil is om te investeren en onafhankelijker te worden van de Verenigde Staten, hoeft Nederland daarin van de meesten niet voorop te lopen.

Op 24 en 25 juni 2025 vindt in Den Haag de NAVO-top plaats. In het kader van deze top onderzocht Ipsos I&O hoe Nederlanders denken over de NAVO en de Nederlandse defensie-uitgaven. 

Defensie in opmars

Defensie is de afgelopen tijd een belangrijker thema geworden voor kiezers. Momenteel wijst 19 procent het aan als een onderwerp waar de politiek met voorrang aandacht aan moet besteden, waarmee het na wonen, immigratie en zorg op de vierde plek komt. In 2023 vond nog slechts 5 procent het een belangrijk thema.

Met name Dilan Yesilgöz kan een claim op leiderschap leggen als het gaat om defensie, vrede en internationale veiligheid. Een kwart van de kiezers (27%) vindt haar goed leiderschap tonen, vlak daarna gevolgd door Frans Timmermans (22%) en Henri Bontenbal (20%). Afgelopen maart werd minister-president Dick Schoof nog duidelijk als leider gezien op dit thema, nu zakt hij weg (29% naar 16%).

Helft heeft vertrouwen in de NAVO

De helft van de Nederlanders heeft tamelijk of veel vertrouwen in de NAVO. Dat is meer dan het aandeel dat vertrouwen heeft in de Europese Unie (42%) en ook het vertrouwen in de Nederlandse overheid is al tijden beduidend lager (nu: 33%). Vertrouwen in de NAVO volgt dezelfde patronen als bij de overheid en is lager onder rechts-conservatieve kiezers en kiezers van SP en PvdD.

Getoond in tabel: alleen % tamelijk + heel veel vertrouwen. Naar huidige partijvoorkeur. Basis: allen (n = 2.253). *Indicatief vanwege een beperkt aantal waarnemingen (n < 50).

Vier op tien achter 5-procent-norm; maar daalt als dit ten koste gaat van binnenland 

Secretaris-generaal Mark Rutte wil dat alle NAVO-landen 5 procent van hun bruto binnenlands product aan defensie gaan uitgeven. De steun hiervoor maten we met een split-run experiment. De helft van de respondenten (willekeurig toegewezen) kreeg de stelling ‘Nederland moet haar uitgaven aan defensie verhogen van 2 naar 5 procent van het bbp’.  De andere helft kreeg de stelling met een gevolg: ‘…ook als dat betekent dat er dan minder geld is voor binnenlandse problemen (bijvoorbeeld met wonen, de zorg of asielopvang).’ Twee op vijf (42%) willen de NAVO-norm verhogen (een op vijf wil dat niet). Wanneer het gevolg expliciet wordt gemaakt, daalt dit naar 31 procent en wordt het beeld meer verdeeld.

Basis: allen (split-run: n = 1.100 en 1.153).

Liever geen voortrekkersrol

Defensie wordt dus belangrijk gevonden, maar tegelijkertijd houden kiezers de handrem erop. Zo zien we ook dat de meeste Nederlanders vinden dat de Europese landen op het gebied van defensie te afhankelijk zijn van de Verenigde Staten (70%; slechts 5% vindt dit niet), en ziet slechts 23 procent de VS als bondgenoot. Dat vraagt om investeringen in eigen defensie, maar liever alleen als alle andere NAVO-landen dat ook doen (40%). Eén op vijf vindt dat Nederland zelf een voortrekker moet zijn als het gaat om defensie en internationale veiligheid, een grotere groep (34%) vindt dat niet (36% neutraal, rest weet het niet).

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 13 juni tot maandagochtend 16 juni 2025. Er was geen opdrachtgever. In totaal werkten 2.253 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. De steekproef is grotendeels getrokken in het I&O Research Panel. Een deel (n = 211) deed mee via PanelClix. Dit zijn voornamelijk jongeren, lager opgeleiden en respondenten met een niet-westerse achtergrond. 

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard (CBS). Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=2.000 en een uitkomst van 50 procent is er sprake van een foutmarge van plus of min 2,2 procent.