Lokale voedselinitiatieven voorkomen € 15 miljoen aan maatschappelijke schade

Voedselinitiatieven doen veel meer dan alleen mensen aan (gezond) eten helpen. In opdracht van de gemeente Amsterdam analyseerde onderzoeksbureau New Economy de meerwaarde van 32 voedselinitiatieven in Amsterdam-Noord. De conclusie: samen voorkomen zij € 15 miljoen aan maatschappelijke kosten.

Meer dan een bord eten

Uitgiftepunten, sociale restaurants, en voedselverbindingsplekken: met hun 700 vrijwilligers voorzien de 32 voedselinitiatieven ongeveer 1.900 huishoudens in Amsterdam-Noord van eten. Dat is 20% van de minima-huishoudens in het stadsdeel. Door daarvoor jaarlijks 825.000 kilo voedselproducten te gebruiken die anders weggegooid zouden worden, dragen ze ook bij aan het tegengaan van voedselverspilling in de stad. De initiatieven hebben niet alleen een positief effect op de bestaanszekerheid en gezondheid van bewoners. Ze combineren de voedselhulp ook met sociale activering. En het lukt ze kwetsbare doelgroepen te bereiken.

Inzet versus opbrengsten

Uit de Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) blijkt dat de voedselinitiatieven jaarlijks € 15 miljoen schade voorkomen. Dit wordt behaald met een totale financiële inzet van € 1,7 miljoen. Daarvan is € 900.000 gemeentelijke steun, en het restant is afkomstig van fondsen, donateurs en vrijwilligersinzet. De maatschappelijke baten zijn dus een veelvoud van de investeringen.

Interventies

In het rapport zijn ook 14 mogelijke interventies beschreven om het aanbod aan voedselinitiatieven te continueren of vergroten. Een combinatie van middelen zoals het voorzien in een professionele keukenruimte en elektrische logistiek, samen met het realiseren van een voedselhub en een donatieplicht voor supermarkten, leidt tot het grootste hefboomeffect.

Structurele ondersteuning

Wethouder Zita Pels (Voedsel), die het rapport overhandigd kreeg bij het initiatief Helen's Free Food Market, benadrukt het belang van duurzame ondersteuning voor deze voedselnetwerken. De gemeente Amsterdam gaat nu onderzoeken hoe deze aanpak structureel kan worden ondersteund en opgeschaald, zodat iedere Amsterdammer, in elk stadsdeel, kan rekenen op gezond en betaalbaar eten.

Meer achtergrond

Amsterdam kent voedselarmoede: bijna één op de tien inwoners (9%) geeft aan regelmatig te weinig geld te hebben voor een gezonde maaltijd. Onder de Amsterdamse minima-huishoudens is dit een zorg voor ruim één op de drie (35%). Van de Amsterdamse minima is 50% betrokken bij minstens één voedselinitiatief. Één op de tien minima verkrijgt het grootste deel van wat zij wekelijks eten via voedselinitiatieven. In 2024 heeft de gemeente circa 150 sociale voedselinitiatieven in beeld die zich inzetten voor een eerlijk en betaalbaar voedselsysteem.