Leuvense ambtenaren mogen zich in de publieke ruimte en zelfs in de privésfeer nauwelijks nog uitlaten over het gevoerde beleid. Een infofolder met concrete voorbeelden maakt duidelijk dat zelfs opmerkingen tijdens een buurtfeest als ‘not done’ worden beschouwd. Volgens een zestal ambtenaren die tegen het nieuwsplatform De Wereld Morgen anoniem hun bezorgdheden uitten, wijst de maatregel op een diepgeworteld wantrouwen van het stadsbestuur richting de eigen administratie.
Gedragscode legt spreekrecht ambtenaren Leuven aan banden
Een nieuwe gedragscode voor ambtenaren in het Belgische Leuven legt het externe spreekrecht van ambtenaren fors aan banden.
De gedragscode stelt dat ambtenaren ‘het recht hebben hun mening te geven op een respectvolle en redelijke manier’ en altijd duidelijk moeten maken dat het om een persoonlijk standpunt gaat. Toch wordt tegelijkertijd elke vorm van kritiek via sociale media of andere publieke kanalen verboden, ook als deze bedoeld is om het beleid of de organisatie te verdedigen. Zelfs op kritiek van burgers mogen ambtenaren niet reageren. Dat hoort volgens de gedragscode tot de taak van de communicatiedienst.
Politieke overtuiging niet uiten
Vooral de bij de gedragscode uitgegeven informatiefolder, waarin allerlei dagelijkse situaties worden aangemerkt als ontoelaatbaar, heeft onder ambtenaren veel kwaad bloed gezet. Zo mogen ambtenaren tijdens informele contacten, zoals buurtfeesten, hun mening over politieke beslissingen niet geven. Ook het benoemen van fouten of geruchten verspreiden over leidinggevenden zonder dit eerst intern te melden, wordt als problematisch gezien. Ambtenaren die politiek actief zijn in een andere gemeente mogen hun politieke overtuiging niet kenbaar maken tijdens werktijd.
Overtredingen van de code kunnen leiden tot sancties. Het Agentschap Binnenlands Bestuur, een overheidsorganisatie die toezicht houdt op lokale besturen, verwierp onlangs een klacht over de code, maar waarschuwde tegelijk dat de dreiging met sancties een afschrikkend effect kan hebben.
Kritiek van juristen en academici
Verschillende juristen hebben stevige kritiek geuit op de Leuvense aanpak. Zo zou de gedragscode niet voldoen aan de wettelijke voorwaarden om de vrijheid van meningsuiting in te perken. Het zou volgens de wet aan ambtenaren wel toegestaan zijn kritiek te uiten op beleid, zolang dit maar op persoonlijke titel, respectvol en goed gemotiveerd gebeurt. Daarbij zou de code in strijd zijn met Europese jurisprudentie. Ook hebben juristen kritiek op de ‘slordige formuleringen’, met name in de bijgaande informatiefolder.
De Leuvense code verschilt sterk van de Vlaamse en landelijke richtlijnen, waarin de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren veel ruimer wordt geïnterpreteerd. Volgens de landelijke statuten hebben ambtenaren het recht zich uit te spreken over zaken die met hun functie te maken hebben, mits ze geen vertrouwelijke informatie delen of de veiligheid van de staat schaden.
Code maakt ambtenaren monddood
Verschillende experts, zoals Annie Hondeghem van de Universiteit Leuven, Bram Verschuere van de Universiteit Gent en de voormalig ombudsman Bart Weekers, is een open spreekcultuur essentieel voor goed bestuur. Ambtenaren moeten het vertrouwen hebben om intern én extern hun stem te laten horen, juist omdat zij het algemeen belang dienen. Zij vrezen dat de gedragscode in Leuven de ambtenaren potentieel monddood zou maken.
In plaats van deze betrokkenheid te omarmen, lijken de huidige maatregelen in Leuven dit potentieel monddood te maken. De overstap van een ervaren afdelingshoofd naar Antwerpen wordt door sommigen al gezien als het gevolg van deze cultuurverandering.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
De dictatuur slaat toe in Leuven.