Brandweer onvoorbereid op grote incidenten

De brandweer is niet voorbereid op een noodsituatie met grote incidenten die lang aanhouden of tegelijkertijd plaatsvinden. Dat concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid. Als veiligheidsregio's elkaar dan te hulp schieten, gaat dat direct ten koste van hun gebruikelijke werk. Daardoor staat de veiligheid van burgers en hulpverleners onder druk.

Meer centrale regie

Tot nu toe is het volgens waarnemend inspecteur-generaal Liesbeth Huijzer ‘bij toeval’ goed afgelopen bij grote branden. ‘Als er meerdere natuurbranden in Nederland tegelijk of direct achter elkaar plaatsvinden, vrezen we dat er een uitputtingsslag bij de brandweer optreedt.’ Ze pleit daarom voor meer centrale regie als de brandweer in meerdere regio's in actie moet komen.

Bevoegdheden onduidelijk

Volgens de inspectie is vaak onduidelijk welke bevoegdheden leidinggevenden hebben. Bovendien hebben veiligheidsregio's vaak niet dezelfde manier van werken. Daarbovenop kampt de brandweer met een gebrek aan (specialistisch) personeel en materieel. De inspectie raadt demissionair justitieminister Foort van Oosten (VVD) aan om landelijke eisen op te stellen over hoe moet worden gereageerd als grootschalige of specialistische hulp nodig is.

Achterstallig onderhoud

De FNV is geschokt, maar niet verrast door de conclusies van de inspectie. Volgens vakbondsbestuurder Peter Seesing is dat het gevolg van jarenlang achterstallig onderhoud van de organisatie en van personeel dat levens redt. Zij staan zowel mentaal als fysiek onder steeds hogere druk door onder meer complexere dreigingen, aldus de vakbond. Daar wil de FNV een fatsoenlijke beloning en een gezond pensioen voor het personeel voor.

Te weinig erkenning

Maar cao-onderhandelingen met de Werkgeversvereniging Samenwerkende Veiligheidsregio's (WVSV) lopen volgens FNV ‘uiterst stroef’ door een houding van te weinig erkenning van de werkgever. Personeel dat ‘altijd paraat staat als het spannend wordt in Nederland’ moet gewaardeerd worden. ‘Dat kun je niet waarmaken met een droge boterham’, aldus Seesing.

Zorgen bij Veiligheidsberaad

De zorgen dat niet adequaat kan worden gereageerd op grote rampen, klonken maandag ook al. In een brief aan informateur Sybrand Buma, D66-leider Rob Jetten en CDA-voorman Henri Bontenbal waarschuwde het Veiligheidsberaad dat niet duidelijk is wie verantwoordelijk is als meerdere regio's worden geraakt door een incident. Het samenwerkingsverband van de 25 veiligheidsregio’s waarschuwt dat het huidige stelsel van crisisbeheersing en brandweerzorg niet is ingericht op de dreigingen van vandaag.

Urgenter dan ooit

In de brief, die ook is verstuurd naar alle fractievoorzitters in de Tweede Kamer, stelt Veiligheidsberaad-voorzitter Hein van der Loo dat de toename van bovenregionale dreigingen, door klimaatverandering, digitalisering, de energietransitie en geopolitieke ontwikkelingen, dit probleem ‘urgenter dan ooit’ maakt. ‘Meerdere gelijktijdige grootschalige incidenten zijn geen theoretisch scenario meer, maar een realistische kwetsbaarheid.’

Miljoenen extra nodig

Er is 200 miljoen euro nodig om deze ‘bovenregionale dreigingen’ aan te pakken en de slagkracht structureel te versterken. Ook is structureel 40 miljoen euro nodig voor het toekomstbestendig maken van de vrijwillige brandweer, aldus Van der Loo. Ook moeten de bezuinigingen op de brede doeluitkering rampenbestrijding definitief teruggedraaid worden, zodat de basis weer op orde kan worden gebracht. Voor die reparatie is 27,7 miljoen euro nodig. Tot slot moet er achtervang zijn als militaire bijstand wegvalt door mogelijke NAVO-inzet. ‘Voorzie in aanvullende capaciteit, middelen en expertise.’