Rotterdam zoekt antwoorden bijstandsvraagstuk bij inwoners

In Rotterdam start morgen, donderdag 10 december, een groot burgerberaad over werk en bestaanszekerheid. Inwoners van Rotterdam Zuid, de oudste wijk met een programma in het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, gaan zich buigen over de vraag hoe inwoners uit de kwetsbare wijk beter aan werk kunnen worden geholpen. Het animo voor het burgerberaad is verrassend groot, vertellen wethouder Tim Versnel en programmadirecteur Marco Pastors.

De Kuip

‘Meer Rotterdam Zuid kun je het niet krijgen’, zegt Pastors. De oud Leefbaar-wethouder vertelde woensdag aan de verzamelde pers dat de locatie voor het burgerberaad, het restaurant van Feyenoord stadion De Kuip, bewust is gekozen. ‘Het laat zien dat we er echt wat voor over hebben om met de inwoners in gesprek te gaan.’ In totaal meldden bijna 500 Rotterdammers zich, terwijl er maar plek is voor 130.

500 aanmeldingen

‘Bestaanszekerheid houdt de mensen op Zuid echt bezig.’ Zo verklaart wethouder Versnel het grote animo. De gemeente verspreidde 15.000 brieven en maakte voor het burgerberaad reclame in de wijken. Dat er zoveel aanmeldingen zijn verraste de organisatoren toch. ‘We vragen best veel van de deelnemers. Het gaat om 6 bijeenkomsten, bijna volle dagen. Dat er zoveel gegadigden zijn is echt een droomscenario. Hierdoor konden we een perfecte mix samenstellen, een afspiegeling van de wijk’, aldus Pastors. ‘Dan gaat het om inkomen, werk, migratieachtergrond, geslacht, enzovoort.’

‘Oprechte hulpvraag’

Waarom eigenlijk zo’n burgerberaad? Versnel noemt het een ‘oprechte hulpvraag’ vanuit de gemeente en de andere betrokken partijen binnen het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ). Het bijstandsbestand van Rotterdam heeft een plateau bereikt. Van de 32.000 bijstandsgerechtigden in Rotterdam wonen er 13.000 in Rotterdam Zuid. Dat waren er ooit 15.000, maar de afname is gestagneerd. Iedere dag komen er (in heel Rotterdam) zo’n 100 bijstandsgerechtigden bij, terwijl er aan de andere kant zo’n 100 uitstromen naar een betaalde baan.

De ideeën zijn op

‘We hebben nieuwe ideeën nodig’, zegt Versnel. ‘We hebben het onderzocht. Alles wat in andere gemeenten gebeurt om bijstandsgerechtigden te helpen aan een baan doen wij hier ook al. Er zijn geen bestaande methodes die wij niet al toepassen. We doen van alles, en hebben al van alles gedaan, maar we bereiken steeds een plateau. Dat is ook nu het geval. Onze doelstelling is dat Rotterdam Zuid nog 10.000 bijstandsgerechtigden kent. Dat het in dat opzicht weer helemaal gelijk is met een gemiddelde wijk in Nederland.’

Achterstanden

Gemiddeld is Rotterdam Zuid momenteel in geen opzicht. Uit de meest recente voortgangsrapportage van het NPRZ, dat inmiddels al bijna 15 jaar loopt, blijkt bijvoorbeeld dat het jaarlijks besteedbaar inkomen in de wijk gemiddeld 7.000 euro lager ligt dan gemiddeld in Nederland. Het aantal schoolverlaters is hoger, net als het aantal mensen met een uitkering. Er zijn meer mensen met schulden, en er is meer criminaliteit. Steeds meer van die variabelen bewegen overigens de goede kant uit.

Hoge verwachtingen

Pastors en Versnel hebben hoge verwachtingen van het burgerberaad. Het samenbrengen van alle perspectieven uit de wijk moet leiden tot nieuwe ideeën, die hopelijk ook uitvoerbaar zijn. ‘Het mag niet al te illegaal zijn’, grapt Versnel. ‘Maar het voordeel van een nationaal programma is wel dat als er dingen naar boven komen die bijvoorbeeld een wetswijziging vragen, de lijntjes met het rijk kort zijn. Als we kijken naar de Participatiewet is daar al veel aan gesleuteld, de bijverdienregels zijn verruimd en er is een bufferbudget mogelijk gemaakt. Ik ben benieuwd hoe de inwoners daar over denken.’

Wortel of stok?

Het kan ook de andere kant op, benadrukt de VVD’er. ‘Misschien wordt wel gezegd dat het sanctiebeleid veel te soft is, dat kan ook.’ Overigens is Versnel zelf geen fan van een ‘laisser-faire’ aanpak op het bijstandsdossier. Zo bleek toen hij vorig jaar voor een artikel in Binnenlands Bestuur debatteerde met zijn Amsterdamse collega-wethouder Rutger Groot Wassink. Pastors benadrukt dat de inhoudelijke discussie alleen door de inwoners zelf moet worden gevoerd. ‘Wij zorgen alleen dat de randvoorwaarden goed zijn en dat er experts en mensen uit het werkveld aanwezig zijn om vragen te beantwoorden.’

Bestuur zegt inspanning toe

Als het burgerberaad straks na 6 bijeenkomsten achter de rug is volgt er op 11 april 2026 een advies richting het NPRZ-bestuur. Hoewel dus nog ongewis is waar de inwoners mee gaan komen heeft het bestuur al afgesproken zich maximaal te zullen inspannen om het uit te voeren, ook al gaat het om problematiek die een lange adem vereist. ‘De timing is erg mooi, met oog op de coalitieonderhandelingen die straks na de gemeenteraadsverkiezingen ook weer van start gaan. Hopelijk krijgt dit een prominente plek in de gesprekken.’

Als uitsmijter merkt Versnel op dat met de verkiezingen in aantocht het politieke debat in Rotterdam weer verhardt. ‘Misschien gaat het wel heel netjes en goed met elkaar, maar er is een grote kans dat het uit de hand loopt. Dan lijkt het me mooi om het burgerberaad, waar straks heel volwassen met elkaar wordt overlegd, daar als spiegel naast te zetten.’