STOER of Stuurloos?

Jongeren en starters staan letterlijk in de kou. Wachtlijsten, stijgende huren en onbetaalbare hypotheken zijn dagelijkse realiteit. Dit vraagt om gerichte maatregelen, investeringen en keuzes die prioriteit geven aan wie het écht nodig heeft. Maar wat komt is het STOER-advies.

STOER staat voor Schrappen Tegenstrijdige en Overbodige Eisen en Regelgeving. Iets om van te watertanden voor de vastgoedwereld. Onder het mom van versnellen en betaalbaar bouwen gaan veiligheidsnormen en bouwkwaliteit overboord. Het rapport doet er nog een schep bovenop met quasi wetenschappelijke onzin dat woningtekort leidt tot mentale problemen, lagere schoolprestaties en structurele ongelijkheid. En het gaat op voor alle huizen terwijl er alleen maar te weinig huizen zijn voor jongeren, starters en lage inkomens zoals ik al eerder schreef in deze column. En toevallig komen deze groepen in het STOER-advies nergens werkelijk aan bod.

Wat als geniale waarheid wordt gebracht is een diarree aan schrappunten. Een cabareteske opsomming van lagere plafonds, steilere trappen en minder daglicht waarmee de esthetiek van de naoorlogse noodwoning als innovatie wordt verpakt. Serieus ernstig is het schrappen van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking. Dit essentiële instrument om ongebreidelde verrommeling van het landschap tegen te gaan moet eraan geloven. Zo vervangt een machteloze overheid zorgvuldig plannen door bouwen waar het meeste geld valt te verdienen. De natte droom van projectontwikkelaars wordt werkelijkheid.

En terwijl VNO-NCW en MKB Nederland alvast de champagne ontkurkt, presenteert het kabinet van verzonnen problemen de STOER-fratsen als de langverwachte sleutel tot de oplossing. De voorzitter is emeritus hoogleraar met een dogmatische overtuiging waardoor het rapport morele publieke waarden als storend afdoet. Intussen is samen met een drietal blik vernauwende tunnelvisiedeskundigen het vlugschrift aangevuld met een marketingtechnisch slim ‘recept voor langjarig succes’. Zo voert dit viertal hotemetoten een PR-bombardement.

Wie echt wil begrijpen wat hier gaande is kan niet om de inzichten van David Harvey heen. Deze internationaal gerenommeerde hoogleraar Geografie aan de Universiteit van New York heeft in tientallen studies blootgelegd hoe het neoliberalisme leidt tot de vermarkting van ruimte en privatisering van de stad. Publieke ruimte wordt stap voor stap opgeslokt door vastgoedbeleggers en het fundamentele recht op wonen verschuift naar een winstmachine van het kapitaal. In de huidige Nederlandse praktijk worden van elke 100 huizen er maar 30 gebouwd die sociaal nodig zijn. Veel meer maken betaalbare woningen plaats voor luxe huizen en appartementen in het ‘hoog segment’ compleet met hippe koffiebar op de begane grond. Deze praktijklogica stelt winst boven de noden van bewoners.

Precies daarom is de grote STOER mythe dat minder regels betaalbare huizen oplevert. De werkelijkheid is nog hogere private grondopbrengsten, grotere winstmarges, onnodig ruimtebeslag en nul garanties voor lagere woonlasten. Zoals eerder beargumenteerd in mijn column verdwijnen die besparingen simpelweg in de zakken van beleggers en projectontwikkelaars. Voor starters, jongeren en mensen met lage inkomens verandert er niets. Behalve dan krappe donkere huizen.

Zo blijft de harde onvermijdelijke conclusie dat schrappen in regels het voor de groep jongeren tussen de 18 en de 35 jaar niet beter maakt. Het werkelijk echte recept voor meer betaalbare huizen is stoppen met blind vertrouwen in de markt. In plaats van verspreiden van stoere eenzijdige informatie is een overheid nodig die durft te kiezen voor publieke investeringen in sociale woningbouw. Dat is wat Volkshuisvesting is in plaats van deze relikwie van beroepsfantasten dat visiearmoe verpakt als neoliberaal wensdenken in beleidskostuum.