‘Hoe kunnen wij mensen nog overtuigen, als de overheid zelf het ene na het andere klimaatbeleid afschaft of uitstelt?’ Dat is de kernzin van een open brief aan klimaatminister Sophie Hermans, die geschreven en ondertekend is door ruim dertig zogenaamde klimaatburgemeesters.
Kritiek op kabinet van eigen klimaatburgemeesters
De open brief aan klimaatminister Hermans tegen het licht gehouden.
Saillant detail is dat deze klimaatburgemeesters door het ministerie van Klimaat en Groene Groei zelf ondersteund worden. De open brief stamt van eind juli, maar is nu geplaatst in een landelijke krant.
Eigen oppositie
Door het instellen van de weliswaar onbezoldigde en informele functie van ‘klimaatburgemeester’ heeft de rijksoverheid zijn eigen oppositie georganiseerd. Opsteller van de brief is Lisanne Boersma, die laat weten vorig jaar door het ministerie van KGG te zijn gevraagd klimaatburgemeester in Utrecht te worden. Tijdens de jaarlijkse Nationaal Klimaatweek, waarvan de opening vorig jaar in Utrecht plaatsvond, hees zij de traditionele vlag. Tijdens diezelfde klimaatweek ‘beëdigde’ de Utrechtse commissaris van de koning Hans Oosters twaalf nieuwe burgemeesters, van wie een deel ondertekenaar is van de aan Hermans gerichte open brief.
Het begon in 2020
Het fenomeen van nationale klimaatweken begon ten tijde van het kabinet-Rutte III, in 2020, toen Eric Wiebes minister was van Economische Zaken en Klimaat. Een jaar eerder was in politiek Den Haag het Klimaatakkoord gesloten, na uitvoerige tafelgesprekken tussen overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Het instellen van nationale klimaatweken en vervolgens ook klimaatburgemeesters is sindsdien bedoeld om lokaal ook de samenleving in de benen te krijgen voor het klimaatbeleid en de energietransitie.
Hoe kunnen wij mensen nog overtuigen, als de overheid zelf het ene na het andere klimaatbeleid afschaft of uitstelt?
Klimaatburgemeesters
127 gemeenten
Inmiddels heeft het ministerie de klimaatweek afgestoten. Sinds dit jaar is de organisatie van de Nationale Klimaatweek en het ondersteunen van klimaatburgemeesters volledig overgedragen aan Stichting HIER Klimaatbureau, opgericht door Sible Schöne, oud-medewerker van het Wereld Natuur Fonds en Milieudefensie. De organisatie wordt wel nog door het rijk gefinancierd. Komende november vindt de eerstvolgende klimaatweek plaats. Vorig jaar deden 260 klimaatburgemeesters en 127 gemeenten mee, meldde het ministerie van Klimaat en Groene Groei toen.
De kritiek
Opsteller van de kritische brief Lisanne Boersma is zelf directeur van WISE Nederland, een stichting geboren uit de anti-kernenergiebeweging. Ook Sible Schöne was vroeger actief in deze hoek, en is nog steeds tegen kernenergie. Juist de laatste paar kabinetten zetten opnieuw weer in op kerncentrales.
De open brief gaat daar weliswaar niet over. De klimaatburgemeesters hekelen meerdere recente beslissingen: ‘Een greep uit het nieuws van de afgelopen maanden: fossiele subsidie voor de industrie wordt terug ingevoerd, nationale CO2-heffing afgeschaft, treinkaartjes worden weer duurder, de jongerendagkaart afgeschaft. De definitieve genadeklap voor het klimaatdoel van 2030, dat al uit zicht was, is het terugschroeven van de ambitie voor wind op zee.’
Hoe zit dat?
De nationale CO2-heffing voor de industrie, die bovenop een Europese heffing komt, wordt inderdaad vanaf volgend jaar opgeschort tot het jaar 2030, besloot het kabinet afgelopen juli. De reden is een motie ingediend door VVD, CDA, BBB en SGP, die wel door het kabinet is ontraden maar alsnog een meerderheid kreeg.
In een Kamerbrief hierover schreef klimaatminister Hermans dat de CO2-heffing overigens tot weinig reductie van de uitstoot van broeikasgassen leidt. De reductie die er wel is zou deels het gevolg zijn van ‘weglek’, oftewel verplaatsing van productie naar het buitenland. GroenLinks-PvdA stemde tegen de motie. Boersma is lid van die partij.
De NS
Daarnaast wil de NS inderdaad de jongerenkaart schrappen. Maar afgelopen juli stemde de volledige Tweede Kamer voor een motie die de regering oproept met de Nederlandse Spoorwegen te praten over het behoud ervan.
Wel mag de NS de treinkaartjes twee jaar extra verhogen, omdat het spoorbedrijf in eerdere jaren de prijzen niet volledig voor de inflatie heeft gecompenseerd. Dat meldde het ministerie van I en W, dat bevoegd gezag is, in 2023.
Met de nieuwe ‘fossiele subsidie’ voor de industrie doelt de open brief op de zogenaamde IKC-regeling
Fossiele subsidie?
Met de nieuwe ‘fossiele subsidie’ voor de industrie doelt de open brief op de zogenaamde IKC-regeling, die industriële bedrijven helpt met de hoge energieprijzen. Het formele doel is om weglek van deze bedrijven naar het buitenland te voorkomen. Deze regeling bestond al, maar was wel in 2023 opgeschort. Hermans heeft deze subsidie weer vastgelegd voor de komende drie jaar.
Wind op zee?
Met de afgenomen kabinetsambitie voor wind op zee verwijzen de klimaatburgemeesters naar een Kamerbrief van klimaaatminister Hermans van half juli, waarin zij op basis van onderzoek van onder andere netbeheerder Tennet, Gasunie, en staatsbedrijf Energie Beheer Nederland stelt dat het niet langer haalbaar is om in 2040 50 gigawatt aan windturbines op de Noordzee te hebben staan. Dat was wel het plan. In plaats daarvan mikt ze op 30 – 40 GW. De redenen zijn dat het niet op tijd lukt de infrastructuur aan te leggen, dat de productie van waterstof slecht op gang komt en dat de kosten flink hoger zijn dan gehoopt. Wel hoopt het kabinet nog steeds dat er in 2050 70 GW aan windturbines in de Noordzee staat.
Deze laatste ontwikkeling lijkt niet zoveel te maken te hebben met het Nederlandse CO2-reductiedoel voor 2030, zoals wel in de brief staat. Eén reden is dat investeringen in de benodigde infrastructuur tien jaar van te voren besloten moeten worden, aldus het onderzoeksrapport. Wel wordt de kritiek op Hermans’ besluit breed gedeeld, zoals door industriekoepel VNCI en werkgeversorganisatie VNO-NCW.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Het Mient-Jan -Faber effect is nog steeds levend bij sommige klimaat drammers :-). Feit is dat de transitie door de kabinetten Rutte veel te optimistisch (met dikke subsidies) werd ingevoerd zonder de lange termijn effecten van deze "luchtfietserij" (VN Klimaat verdrag) te doorgronden. Dit beleid wordt nu dus gewoon teruggedraaid omdat het achteraf niet haalbaar is, het teveel kost, bedrijven weglopen en ten koste gaat aan redundantie door bestaande energievoorzieningen (gasnetwerk) te snel op te offeren. En dan ook nog een ander bijeffect. We zijn volgens het KNMI met al die windparken ons eigen klimaat drastisch aan het modificeren, oud nieuws, maar toch.... zie https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/windparken-mengen-zich-in-het-weer