De Koepel in Haarlem: van monument naar duurzaam icoon

De herontwikkeling van De Koepel Haarlem is een voorbeeld waarbij erfgoed en duurzaamheid goed samengaan. Dit rijksmonument uit 1901 is sinds 2022 een modern, energiezuinig gebouw met een toekomstbestendige WKO-installatie. Het iconische rijksmonument heeft een nieuwe maatschappelijke functie gekregen.

Over De Koepel Haarlem

De Koepel Haarlem is getransformeerd tot een publieksvriendelijk, multidisciplinair gebouw. Wat ooit een gevangenis was, is nu een bruisende plek voor onderwijs, ondernemerschap, horeca en cultuur. De transformatie combineert historisch erfgoed met moderne duurzaamheidseisen, waardoor het gebouw toekomstbestendig is.

Met een slim energieconcept, waaronder een efficiënte WKO-installatie, wordt het energieverbruik drastisch verlaagd zonder in te leveren op comfort. Dit zorgt ervoor dat De Koepel en het omliggende terrein op een duurzame manier worden verwarmd en gekoeld. Dankzij samenwerking tussen ervaren partners zoals Unica, VHGM en Architectenbureau J. van Stigt, is deze herontwikkeling een voorbeeldproject op het gebied van circulariteit, innovatie en energie-efficiëntie. Unica voorziet De Koepel en het hotel dat op het omliggende terrein wordt gebouwd, de komende decennia van warmte en koeling.

Vitale coalities

“Het vinden van de juiste gebruikers is cruciaal voor een project als dit”, zegt André van Stigt van Architectenbureau J. van Stigt. “Ook wil je vitale coalities sluiten met partners, die maatwerk en mensenwerk kunnen leveren. Daarmee bedoel ik bedrijven die technisch vakkundig en flexibel zijn, en waar mensen werken die met hun enthousiasme en daadkracht het verschil willen maken. Want het is een feit: de mensen maken het project. Bij De Hallen in Amsterdam hebben we op die manier heel prettig samengewerkt met Unica. Met de herontwikkeling van De Koepel wilden we graag voortbouwen op dat succes.”

Slim energieconcept

Het enorme atrium van 50.000 kubieke meter vraagt om een slim en afgewogen energieconcept. “Dat vraagt om doordachte oplossingen voor nieuwe vraagstukken. Bijvoorbeeld hoe we een behaaglijk klimaat kunnen realiseren met een bescheiden energiecomponent. We rekenen en vertrouwen op minder dan 12 euro per vierkante meter per jaar voor licht en warmte”, vertelt André. “Het isoleren van de buitengevels en het dak is een duurzame oplossing, die bijdraagt aan de verlaging van het energieverbruik en die ook zorgt voor een betere akoestiek. In de kelder komt een WKO-installatie. Met het bronnensysteem dat bestaat uit een warme en een koude bron kan De Koepel en het omliggende terrein de komende decennia van energie worden voorzien.”

Energie-uitwisseling

Naast De Koepel is een boutique-hotel in aanbouw, met circa 66 kamers. De bouw is gestart in 2024 en de oplevering wordt verwacht in het vierde kwartaal van 2025. De aansluiting om dit hotel te kunnen verwarmen en koelen vindt plaats vanuit de techniekruimte van De Koepel. Door uitwisseling van de energievraag tussen de Koepel en het hotel kan een energetische synergie ontstaan. Dit heeft te maken met de benodigde bronbalans in de bodem tussen de warme en koude bron. Hier kan op worden gestuurd door middel van luchtbehandeling. Met behulp van de bronnen en de warmtepompen wordt er jaarlijks ca. 700 MWh aan warmte- en koude-energie afgestaan aan de gebouwen.

Dankzij deze integrale aanpak laat De Koepel Haarlem zien dat monumentaal erfgoed niet alleen bewaard kan blijven, maar ook een krachtige drager kan zijn van een duurzame, toekomstgerichte leefomgeving.