Rechtshulp voor iedereen is onmisbaar

De afgelopen jaren is in Nederland een groeiende onvrede zichtbaar. Bij de verkiezingen werd opnieuw duidelijk dat veel mensen het gevoel hebben dat hun zorgen niet serieus worden genomen en dat er niet naar hen wordt geluisterd. Zij ervaren dat instanties ingewikkeld en ondoorgrondelijk zijn, systemen niet aansluiten op hun werkelijkheid en procedures eerder belemmeren dan helpen. Wanneer mensen geen gehoor vinden en niet weten waar ze terechtkunnen, zijn de gevolgen vaak groot.

Bij het Juridisch Loket helpen wij dagelijks mensen die vastlopen in het doolhof van regels en wetten. Mensen die niet verder komen in het halen van hun recht. Huurders met schimmel in hun woning zonder dat de verhuurder ingrijpt. Huishoudens die onduidelijke of onterechte incasso’s ontvangen. Arbeidsmigranten die worden ontslagen en op straat belanden. Financieel kwetsbare mensen die onbegrijpelijke beslissingen ontvangen over hun toeslagen. Al deze mensen zoeken duidelijkheid en een oplossing. Rechtshulp biedt hun die.

Rechtshulp is de eerste stap naar een eerlijke en vroegtijdige oplossing. Onze juridisch adviseurs luisteren, vragen door en geven de hulp die nodig is. De ene keer door uit te leggen wat er in een besluit staat en hoe iemand bezwaar kan maken. Een andere keer door te bellen met een energieleverancier, contact op te nemen met een verhuurder, te helpen met een brief aan een werkgever of iemand door te verwijzen naar maatschappelijk werk. Dankzij deze laagdrempelige hulp worden problemen vroeg aangepakt, voordat ze kunnen escaleren.

Het ontbreken van rechtshulp kan grote gevolgen hebben. Schulden kunnen leiden tot financiële instabiliteit, stress, gezondheidsproblemen en ziekteverzuim. Het gevoel dat (juridische) problemen niet worden opgelost, voedt frustratie en wantrouwen in de samenleving. De lasten dragen we als samenleving, bijvoorbeeld door hogere zorgkosten, meer uitkeringen en toenemende dakloosheid.

Rechtshulp is echter nog niet vanzelfsprekend. Veel mensen die hulp nodig hebben, krijgen die niet. Ze weten niet waar ze terechtkunnen, hebben wantrouwen richting instanties of denken dat hulp te duur is. Sommigen geloven dat het geen zin heeft, omdat de andere partij toch meer macht heeft. Juist daarom is onafhankelijke, laagdrempelige rechtshulp zo belangrijk. Een juridisch adviseur staat naast iemand, onderzoekt de situatie, kent de vervolgstappen en helpt deze te zetten. Zo krijgen mensen weer regie en vertrouwen.

Iedereen moet ergens terechtkunnen wanneer hij vastloopt, ongeacht inkomen of kennis. Toch vallen mensen met een middeninkomen regelmatig tussen wal en schip: zij verdienen te veel voor gesubsidieerde rechtshulp, maar te weinig om een advocaat te betalen. Ruim twee jaar geleden wezen wij al op dit probleem. De politiek moet ervoor zorgen dat ook deze groep toegang krijgt tot de bescherming die elke burger verdient.

Laagdrempelige rechtshulp is essentieel voor een samenleving waarin iedereen zich gehoord voelt. De overheid wil dat mensen makkelijk en snel de juiste route vinden bij juridische problemen en dat zij goed geholpen worden om deze – en eventueel andere – problemen op te lossen. Hierin zijn stappen gezet, maar we zijn er nog niet. Zolang mensen niet weten waar zij terechtkunnen of buiten de boot vallen, blijft het fundament van de rechtsstaat wankel.

Rechtshulp is onmisbaar. Investeren in rechtshulp betaalt zich terug: in rust, vertrouwen en sociale samenhang. Als je er als overheid voor zorgt dat iedereen ergens terecht kan met zijn juridische vraag of probleem, zeg je: jouw probleem doet ertoe. Dat geeft vertrouwen. Alleen al daarom verdient rechtsbescherming een plek aan de formatietafel!

Willemijn van Helden en Rob Janssen, bestuurders Het Juridisch Loket