Topambtenaren: ‘Beperk het aantal ministeries’

De ambtelijk top van Nederland dringt er bij informateur Buma op aan om in de nieuwe kabinetsperiode het aantal ministers en ministeries te beperken. Splitsen en herindelen van ministeries is behalve kostbaar en tijdrovend vooral niet nodig.

Scherpe keuzes

Dat schrijven de secretarissen-generaal in een brief aan kabinetsformateur Sybrand Buma. De kern van hun boodschap is dat het de hoogste tijd is voor politieke én ambtelijke regie en het maken van scherpe keuzes in wat het nieuwe kabinet wil bereiken. ‘Die scherpte is essentieel omdat we te maken hebben met schaarste op de arbeidsmarkt en met budgettaire beperkingen’, aldus secretaris-generaal Gert-Jan Buitendijk van het ministerie van Algemene Zaken en voorzitter van het overleg van secretarissen-generaal. ‘Van belang is realistisch te zijn over wat mogelijk en uitvoerbaar is, want niet alles kan en zeker niet alles kan tegelijkertijd.’

Tempo maken

Keuzes maken is volgens hem vooral noodzakelijk omdat dat focus geeft voor het ambtelijk apparaat, ‘zodat er tempo gemaakt kan worden.’ Wat de ambtelijke top betreft vragen in ieder geval de onderwerpen migratie, wonen, stikstof, inkomensondersteuning en concurrentievermogen dergelijke scherpe keuzes. ‘Als u erom vraagt liggen varianten voor oplossingen van maatschappelijke vraagstukken klaar’, meldt Buitendijk aan Buma.

Naast het maken van scherpe keuzes is het volgens hem bovendien nodig een coördinerende bewindspersoon – ‘bij voorkeur een viceminister-president’ – aan te wijzen die toeziet op de voortgang. Aan de ambtelijke kant zal dan een van de secretarissen-generaal, ook in een coördinerende rol, deze bewindspersoon ondersteuning bieden.

Toewijding

Het advies van Buitendijk en zijn collega’s is om de rijksdienst te laten bestaan uit ‘een beheersbaar aantal ministeries’ die meerdere ministers op gelijkwaardige wijze kunnen ondersteunen. ‘Het tijdrovende en kostbare splitsen of herindelen van ministeries is niet nodig. Essentieel voor een gelijkwaardige ondersteuning van elke minister is dan wel om elke minister de beschikking te geven over een eigen begroting en een eigen toegewezen ambtelijke ondersteuning.’ Wat nodig is binnen de rijksdienst, is toewijding aan inhoudelijke thema’s en verantwoordelijke ministers.

Inzet op AI

Tegelijkertijd schrijft Buitendijk te willen inzetten op vereenvoudiging ambtelijke processen en wet- en regelgeving, het verkleinen en verbeteren van de controletoren en het ‘volop inzetten van en investeren in technologie’ als ict en kunstmatige intelligentie. Mede in dat licht acht hij een jaarlijkse arbeidsproductiviteitswinst van 0,5 procent vanaf 2029 over de gehele breedte van de rijksdienst – beleid, uitvoering, inspectie, ondersteuning, advies – mogelijk.