Demissionair minister Uitermark zegt de zorg van provincies over de financiële positie van gemeenten te delen, maar gaat niet van het allerergste uit. ‘Waar gemeenten tekorten in de begroting raamden, sloten ze het jaar uiteindelijk in de jaarrekening af met overschotten.’
Uitermark niet al te ongerust over geldnood gemeenten
Ruim twee op de drie gemeenten gaven aan dat ze het jaar 2026 niet kunnen rondkrijgen.
Zichtbare zorg
Dat antwoordt de NSC-bewindsvrouw van Binnenlandse Zaken op vragen van Eerste Kamerlid Rik Janssen (SP). Die vroeg naar haar verwachting hoeveel gemeenten er volgend jaar onder curatele van de provincie zouden komen staan. Dit omdat ze de eindjes niet langer aan elkaar kunnen knopen. Ruim twee op de drie gemeenten (68 procent) hadden immers aangegeven dat ze het jaar 2026 niet kunnen rondkrijgen: ze kunnen structurele lasten niet dekken uit structurele baten.
Ook voor de jaren daarna liggen die cijfers rond de 60 procent, waar deze in het verleden rond de 30 procent lagen. ‘Daar zit dus zeker een zichtbare zorg en daar ben ik van doordrongen’, aldus Uitermark.
Overschotten
Tegelijkertijd zegt ze dat de afgelopen jaren te zien gaven dat begrote tekorten niet altijd worden gerealiseerd. ‘Waar gemeenten tekorten in de begroting raamden, sloten ze het jaar uiteindelijk in de jaarrekening af met overschotten. De afgelopen jaren lieten de gemeenten gezamenlijk overschotten zien met een bandbreedte van 1,7- 3,7 miljard euro per jaar, doordat niet alle middelen in het begrotingsjaar tot besteding kwamen.’
Bovendien, zo gaat ze verder, was er in de meerjarenramingen 2026-2028 nog geen rekening gehouden met de in de Voorjaarsnota 2025 extra vrijgemaakte middelen voor gemeenten: tot en met 2027 is daarin incidenteel circa 3 miljard euro voor gemeenten toegezegd.
Toezichthouders
Volgens Uitermark is het te vroeg om nu al een inschatting te maken van het aantal preventieve gemeenten in 2026. Daarbij baseert ze zich op wat de provinciale toezichthouders desgevraagd aangaven. Gemeenten zijn nu nog bezig met het opstellen van hun begroting voor 2026 en dus nog in de gelegenheid om bij te sturen. Pas begin volgend jaar is volgens haar een overall beeld te maken van het aantal preventieve gemeenten over 2026.
Monitor
Een antwoord op de vraag hoe in beeld te krijgen of gemeenten genoeg geld krijgen van het rijk om al de taken waarvoor ze aan de lat staan voldoende aan te kunnen, is mogelijk wel eerder te krijgen. De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) komt naar verwachting begin juli met een advies over een jaarlijkse monitoring van de financiële positie van gemeenten en provincies. De Eerste Kamer had de onafhankelijke adviesraad daarom gevraagd.
Eind april liet diezelfde adviesraad zich al kritisch uit over de manier van bekostigen van de decentrale overheden. De financiële verhoudingen zijn volgens de ROB te veel ingericht om te voldoen aan de behoeften en de wensen van de ministers en biedt te weinig waarborgen voor een adequate bekostiging van de taken van de gemeenten en provincies.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Hier zullen gemeentebestuurders vast een reactie op hebben. Hoe zit 'de vork precies in de steel'?