‘Noodzakelijk, actueel en breed gedragen’, zo verwelkomen de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Vereniging voor Griffiers het initiatiefwetsvoorstel voor een grondwetswijziging om verruiming van de mogelijkheden tot tijdelijke vervanging van volksvertegenwoordigers mogelijk te maken.
‘Steun wet tijdelijke vervanging volksvertegenwoordigers’
Raadsleden en griffiers roepen de Staten-Generaal op het initiatiefwetsvoorstel ‘tijdelijke vervanging volksvertegenwoordigers’ te steunen.
Ook militair verlof
Tijdelijke vervanging blijft niet langer beperkt tot uitzonderlijke situaties als ziekte, zwangerschap en bevalling, maar wordt ook mogelijk bij geboorte, adoptie, pleegzorg, ouderschap en langdurige zorg, stellen de verenigingen vast in een reactie op het voorstel. ‘In de visie van beide verenigingen zou militair verlof ook aan deze lijst mogen worden toegevoegd.’
Verruiming ‘onmisbaar’
De verenigingen vinden al langer dat verruiming van verlofvormen voor raadsleden ‘onmisbaar’ is. ‘Uit onderzoeken, ledenpeilingen en gesprekken met raadsleden blijkt consequent dat de huidige regeling onvoldoende aansluit bij hun werk- en leefsituatie.’ De maatschappelijke relevantie van het raadswerk vraagt volgens beide verenigingen om een ‘stevige vertegenwoordiging’. ‘Daarvoor moeten er goede voorwaarden zijn om het ambt te kunnen combineren met werk, gezin en zorg.’
Essentiële voorwaarde
Zij wijzen op een enquête uit 2024/2025, waarin 58 procent van de raadsleden aangaf dat de huidige verlof- en vervangingsregeling niet toereikend is, 71 procent was expliciet voorstander van uitbreiding van de verlofvormen. 1 op de 7 raadsleden gaf aan dat zij periodes hun ambt niet konden uitoefenen, zonder dat vervanging mogelijk was. De verenigingen vinden uitbreiding van verlofregelingen voor volksvertegenwoordigers een ‘essentiële voorwaarde’ voor het waarborgen van een goed functionerend democratisch proces. ‘Het opnemen van verlof dient niet te worden beschouwd als een vorm van luxe, maar als een structurele noodzaak.’
Geef raadsleden de voorwaarden die nodig zijn om hun ambt met toewijding, kwaliteit en in balans met hun privéleven te vervullen
De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Vereniging voor Griffiers
Overbelasting en uitval
Raadsleden staan in situaties van geboorte, adoptie, pleegzorg, ouderschap of langdurige mantelzorg binnen de huidige institutionele kaders voor een ‘dilemma’, vervolgen de verenigingen. Moeten zij hun zetel onbezet laten of helemaal opgeven? ‘Beide opties hebben aanzienlijke consequenties voor de democratische legitimiteit en de institutionele werking van de gemeenteraad.’ De huidige situatie zorgt voor een ‘ondervertegenwoordiging van kiezers, verstoorde stemverhoudingen en een verhoogde werkdruk voor de resterende raadsleden’. ‘Deze factoren vergroten het risico op overbelasting en uitval, hetgeen stabiliteit en effectiviteit van het vertegenwoordigend orgaan ondermijnt.’
Achterhaald en sociaal beladen
Gewone werknemers hebben wel zwangerschapsverlof, geboorteverlof, adoptie- en pleegzorgverlof, ouderschapsverlof en zorgverlof. Volksvertegenwoordigers hebben maar beperkte mogelijkheden en dat zorgt voor ‘scheefgroei’, schrijven de verenigingen. Het wetsvoorstel trekt dat gelijk. De huidige terminologie en procedure voor ‘tijdelijk ontslag’ zijn ‘achterhaald’ en ‘sociaal beladen’. Verlof komt nu in de vorm van ontslag. ‘Dat wordt door raadsleden gevoeld als onrechtvaardig en onnodig.’ Tweede Kamerlid Glimina Chakor (GroenLinks-PvdA), initiatiefneemster van het voorstel, wil hier ook een modernisering doorvoeren. Het huidige systeem van ontslag voor verlof past niet meer in een moderne democratie, stelde Stem op een Vrouw al vast. Dat onderschrijven de verenigingen. ‘Een herziening van deze terminologie en procedure is essentieel om verlof maatschappelijk en politiek volledig te normaliseren.’
Goed werkgeverschap
De verenigingen wijzen er tot slot op dat het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers (ARPA) ‘niet voor niets’ expliciet heeft gewezen op de noodzaak om de verlof- en vervangingsregeling te verruimen. Het ambt zou aantrekkelijker worden als er betere mogelijkheden komen om het ambt te combineren met een maatschappelijke carrière en privéleven, schreef het ARPA. ‘Dit wetsvoorstel past binnen de bredere zorg van de overheid voor goed werkgeverschap richting politieke ambtsdragers’, aldus de verenigingen. Dat daar, anders dan bij burgemeesters en wethouders, een wijziging van de Grondwet voor nodig is, doet daar niets aan af. Zij roepen de Staten-Generaal dan ook op om het voorstel te steunen. ‘Geef raadsleden de voorwaarden die nodig zijn om hun ambt met toewijding, kwaliteit en in balans met hun privéleven te vervullen.’
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.