Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden. Cato de Oude zou elke toespraak in de Romeinse senaat met die hartenkreet hebben afgesloten.
Wim ft. Cato
De Raad van State concludeert keer op keer dat gemeenten onvoldoende in hun eigen inkomsten kunnen voorzien en financieel te afhankelijk…
Wim Deetman hanteert een soortgelijke mantra met zijn voortdurend herhaalde oproep dat het lokale belastinggebied moet worden verruimd. Meest recentelijk doet staatsraad Deetman dat in dit nummer van Binnenlands Bestuur, waarin hij het deze week verschenen Raad van State-rapport over de interbestuurlijke verhoudingen in ons land toelicht. De Raad hamert in haar derde beschouwing over de manier waarop centrale en decentrale overheden met elkaar omgaan, opnieuw op de noodzaak van een groter gemeentelijk belastinggebied. De extra taken die gemeenten van het rijk krijgen, leiden tot meer werk en tot meer risico’s voor de lokale overheden. Komen er tegenvallers, dan hebben ze financieel onvoldoende armslag die op te vangen.
Eerder al, toen nog als voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), voerde Deetman een harde, maar vergeefse strijd tegen de inperking van het lokaal belastinggebied. Onder druk van financiënminister Zalm halveerde Balkenende II de belangrijkste eigen inkomstenbron van de gemeenten, de onroerendezaakbelasting. De VNG-voorzitter steunde de gemeenten tot aan de rechter om de ‘diefstal’ ongedaan te maken.
De verhoudingen tussen rijk en gemeenten raakten er dusdanig door verstoord, dat de RvS als een soort scheidrechter werd aangesteld om periodiek een onafhankelijk oordeel te geven over de interbestuurlijke omgang. Keer op keer concludeert de Raad dat gemeenten onvoldoende in hun eigen inkomsten kunnen voorzien en financieel te afhankelijk zijn van het rijk.
Datzelfde roept overigens ook de Raad voor de financiële verhoudingen al jaren, het onafhankelijke adviesorgaan van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Minister Plasterk zei in een interview met Binnenlands Bestuur begin dit jaar ‘daar intellectueel zeker de logica van in te zien’, maar achtte dit niet de goede tijd voor zo’n uitbreiding. ‘Ik zeg niet nooit, maar wel: niet nu.’
Toch begint het gelukkig te schuiven. Een belangrijk signaal is dat Gert Jan Buitendijk, directeur generaal bestuur en koninkrijksrelaties (BZK), onlangs tijdens een bijeenkomst van de Dreesstichting een vurig betoog afstak om de uitbreiding van het lokaal belastinggebied op de politieke agenda te krijgen. Het huidige systeem is volgens hem niet robuust en houdbaar. Het gevaar bestaat daarin, dat gemeenten die onvoldoende armslag hebben, de artikel 12 status moeten aanvragen. Daar is het systeem niet op berekend.
De oude meester Deetman geeft de goede zaak via de RvS nog eens een extra zetje. Inderdaad, zeg nooit nooit. Uiteindelijk werd ook de verfoeide stad Carthago door de Romeinen verwoest.
