De gemeenten Doesburg, Duiven, Westervoort en Zevenaar stappen hoogstwaarschijnlijk in het huwelijksbootje. Voorstanders zien vooral kansen of benadrukken de noodzaak, maar in de gemeenteraden klinkt ook twijfel over fuseren. Een rondje langs de velden.
Vier Gelderse gemeenten zetten stap richting fusie
Als de gemeenten samengaan, zijn ze met ruim 95.000 inwoners na Arnhem en Nijmegen de grootste gemeente in de Groene Metropoolregio
De komende jaren staan er weer gemeentelijke herindelingen voor de deur. In een driedelige serie duikt Binnenlands Bestuur in aantal lopende bestuurlijke fusies. Vandaag deel één: Doesburg, Duiven, Westervoort en Zevenaar samen in één Liemerse gemeente.
Zelfstandig
De kogel is door de kerk. De gemeenteraad van Doesburg (11.125 inwoners) besloot begin juli om per 1 januari 2029 samen met Duiven, Westervoort en Zevenaar één nieuwe gemeente te vormen. Het nabijgelegen Westervoort (15.205 inwoners) nam dat besluit al in oktober vorig jaar. Deze gemeente kan niet langer zelfstandig voortbestaan, is de mening van de voltallige gemeenteraad. Vier van de vijf partijen kozen voor een fusie met Duiven, Zevenaar en Doesburg; alleen D66 hield daarnaast nog de optie open om op te gaan in Arnhem.
Doesburg
Ook in Doesburg staat de zelfstandigheid onder druk, erkent gemeenteraadslid Henk Westra (D66). De Hanzestad heeft volgens hem te weinig personele capaciteit: ‘We hebben op veel afdelingen ontzettend veel eenpitters. Als één persoon ziek is, valt die hele afdeling om.’
Drie varianten
Een bestuurlijke fusie ligt dus voor de hand. Doesburg had drie opties: samengaan met Bronckhorst (‘Variant Oost’), met Brummen en Rheden (‘Variant Noord’), of met Duiven, Westervoort en Zevenaar (‘Variant Zuid’). Die laatste optie is beter bekend als ‘de Liemers’ verwijzend naar de streek tussen de Rijn, de IJssel en de Duitse grens.
Samenwerkingsverbanden
‘De Achterhoek viel al snel af’, meent Westra. ‘En wat betreft samenwerkingsverbanden werkt Doesburg al samen met gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen.’ Het is zijns inziens dan ook logisch om te kiezen voor de Liemers-gemeenten, die deel uitmaken van dezelfde samenwerkingsverbanden en metropoolregio.
Directe bus
Maar daar denkt zijn collega-raadslid Nicole Hammink (SP) anders over. Vooropgesteld: ook zij erkent dat de nood hoog is. Maar die keuze voor de Liemers was voor haar nog niet zo vanzelfsprekend. Hammink kreeg de indruk dat binnen de raad al vrij snel de ogen gericht waren op die variant. ‘Een samengaan met Rheden, Brummen en Zutphen werd niet eens onderzocht’, zegt de SP’er. ‘Terwijl bijvoorbeeld Rheden veel dichterbij ligt en ook beter bereikbaar is met het openbaar vervoer.’ Er gaat een directe bus. Om in Zevenaar te komen, moet je overstappen in Doetinchem of Arnhem en ben je ruim twee keer zo lang onderweg. ‘Dergelijke punten zijn onvoldoende meegenomen in de besluitvorming’, vindt Hammink.
Monumentenzorg
Daarnaast staat Doesburg bekend om haar historische binnenstad met tientallen monumenten. Als de Hanzestad zich naar het zuiden beweegt, wendt de lokale overheid zich tot gemeenten met een meer een industriële economie, meent Hammink: ‘Voor Doesburg is juist een goede monumentenzorg belangrijk, iets wat in Rheden al in kannen en kruiken is, maar in de Liemers niet.’
Platteland
Maar voor de optie Brummen-Rheden-Zutphen voelt Westra niks. ‘We zitten niet voor niets in de samenwerkingsverbanden van de regio Arnhem-Nijmegen’, beargumenteert hij. ‘Kiezen voor Brummen en Zutphen vraagt om een hele omschakeling. Daarbij is Brummen meer een plattelandsgemeente met een uitgestrekt gebied. Doesburg is een kleine stad en heeft weinig ervaring met plattelandsproblematiek.’
Zevenaar
Zo’n 11 kilometer ten zuiden van Doesburg ligt Zevenaar, met 45.215 zielen de grootste van de vier gemeenten. In mei sprak ook daar de raad zich uit voor een fusie met Doesburg, Duiven en Westervoort. Raadslid Peter Vos (VVD) is een groot voorstander: ‘Dit had eigenlijk al veel eerder moeten gebeuren.’ Volgens hem zorgt één grote Liemerse gemeente niet alleen voor ‘meer slagkracht’: de vorming zou ook nuttig zijn voor bedrijven in de regio. Een fusie zal regelgeving en lokale lasten gelijktrekken, legt Vos uit: ‘Nu zijn die verschillen tussen gemeenten voor met name lokale ondernemers een doorn in het oog. Iemand die bijvoorbeeld twee campings in Doesburg en Zevenaar heeft, krijgt te maken met twee verschillende toeristenbelastingtarieven.’ Dat geldt voor landelijk opererende bedrijven natuurlijk ook, maar voor kleine mkb’ers die uitsluitend actief zijn in deze regio, scheelt het volgens Vos een hoop als beleid in hun werkgebied overal hetzelfde is.
Grootste gemeente
En hoewel Zevenaar nog op eigen benen kan staan, ziet Vos dat ook zijn gemeente kampt met personeelsverloop naar grotere steden. Als de vier gemeenten samengaan, zijn ze met ruim 95.000 inwoners na Arnhem en Nijmegen de grootste gemeente in de Groene Metropoolregio. ‘Daardoor kunnen we niet alleen meer talent aantrekken en behouden: we krijgen als gemeente ook meer geld’, zegt Vos. Hij verwacht dat ‘de Liemers’ in de regio ook serieuzer wordt genomen en beter grote (woningbouw)projecten tot stand kan brengen.
‘Ombudspolitiek’
Dat gemeenten hun identiteit verliezen, vindt Vos een ‘kolderargument.’ Hij noemt als voorbeeld het dorp Pannerden, dat in zijn ogen haar eigen karakter weet te behouden binnen de gemeente Zevenaar. ‘Het lukt dorpen als Groessen en Loo in de gemeente Duiven ook, dus waarom zou dat in één Liemerse gemeente niet lukken?’ En dat je lokale bestuurders niet meer tegen het lijf loopt in de supermarkt ziet Vos niet per se als een nadeel. ‘Wat vaak gebeurde, is dat mensen dan via de wethouder van alles probeerden te regelen.’ Zo’n vorm van ‘ombudspolitiek’ is hij liever kwijt dan rijk.
Wegenonderhoud
Waar Vos louter voordelen ziet, is zijn collega-raadslid Nanne van Dellen van de lokale partij WijZZ een stuk terughoudender. Hij heeft een slechte ervaring gehad met een eerdere herindeling. In januari 2018 werden de gemeenten Rijnwaarden en Zevenaar samengevoegd tot de huidige gemeente Zevenaar. ‘Toen kwamen er uiteindelijk nog wat lijken uit de kast’, vertelt Van Dellen. ‘Zo bleek Rijnwaarden nog veel achterstallig wegenonderhoud te hebben, waardoor de inwoners van Zevenaar ook de portemonnee moesten trekken om dat op te knappen. Ook waren er verschillen in de inkomenssteun voor minima. Zevenaar was een stuk ruimhartiger dan Rijnwaarden, waardoor de gemeente extra geld opzij moest zetten om de regelingen op hetzelfde niveau te krijgen.’
Gemeenteraadsverkiezingen
Van Dellen wil daarom niet ‘blind’ instappen en eerst goed weten wat Zevenaar precies in huis haalt. Daarbij vindt hij dat Zevenaar ‘gepaste afstand’ moet nemen. In Doesburg is de Stadspartij Doesburg namelijk faliekant tegen herindeling. Met een derde van het aantal zetels is deze lokale partij veruit de grootste. Van Dellen vindt het ‘ontijdig’ om nu al enthousiast van de daken te schreeuwen dat de Liemerse gemeente met Doesburg er gaat komen. In maart 2026 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. De lokale volksvertegenwoordiger verwacht dat de herindeling een belangrijk thema gaat worden voor de Doesburgers. Zijn advies: wacht eerst het nieuwe mandaat van de kiezer af.
Duiven
Een paar kilometer ten westen van Zevenaar ligt Duiven (24.942 inwoners). Ook daar heeft de gemeenteraad in juli ‘ja’ gezegd tegen het plan om te fuseren met de buurgemeenten. Stefani Meijer-Uffing van Lokaal Alternatief, één van de twee grootste partijen in de Duivense raad, stemde met haar fractie vóór. Dat ging niet zonder slag of stoot. Aanvankelijk waren in haar partij enkele leden tegen. Maar toen uit een onderzoek van Dirk Louter bleek dat fuseren zou leiden tot meer slagkracht aan regionale tafels, waren de tegenstanders om. ‘Ook Duiven werkt met andere gemeenten samen in de Groene Metropoolregio, en moet regelmatig opboksen tegen grote spelers als Arnhem en Nijmegen’, vertelt Meijer-Uffing. ‘En net als Doesburg en Zevenaar is ook Duiven druk bezig om personeel te behouden. Er zijn ambtenaren die Duiven te klein vinden en naar de grote steden trekken voor meer uitdaging.’
Industrieterreinen
Als het aan haar ligt is dit het moment om door te pakken. Westervoort en Doesburg gaan sowieso op zoek naar nieuwe fusiepartners. Meijer-Uffing vreest dat als Duiven niet instapt, Westervoort gaat aankloppen bij Arnhem, en Doesburg met Zevenaar de Liemers vormt. ‘Dan staan wij als Duiven alleen.’ Vanwege de industrieterreinen is Duiven interessant voor Arnhem, meent ze. ‘De kans is groot dat we dan door deze gemeente worden opgeslokt.’ Dat wil Meijer-Uffing voorkomen en daarom loopt ze liever ‘voor de troepen uit.’
Dorpswethouders
De lokale politica komt echter wel met voorwaarden. Zo wil ze zogenoemde dorpswethouders introduceren: alle wethouders krijgen meerdere kernen toegewezen waarvoor zij de contactpersoon worden, licht Meijer-Uffing toe. ‘Dan blijven lokale bestuurders betrokken en benaderbaar voor inwoners in de dorpen.’ Ook wil ze voorkomen dat straks alle wethouders bijvoorbeeld alleen maar uit Zevenaar komen. ‘Die binding met de gemeenschap is ontzettend belangrijk.’ Daarnaast is het belangrijk dat Duiven met fuseren ‘geen kat in de zak koopt’. ‘Financieel gezien staat Duiven er namelijk goed voor.’
Kleinschaligheid
Dat is voor Karin Bouwmeister-Booltink van DOED, de andere grootste (lokale) partij in de raad, juist de reden om zich tegen de fusie te keren. ‘Waarom zouden we? Een fusie is voor Duiven helemaal niet nodig’, vindt ze. Bouwmeister-Booltink maakt zich zorgen over de kleinschaligheid. ‘In Duiven staan raad en college dicht bij de inwoners. Als die afstand groter wordt, zullen andere belangen prevaleren en kan er voor inwoners minder snel en makkelijk iets geregeld worden’, vreest Bouwmeister-Booltink.
Kunstgras
Als voorbeeld noemt ze dat de gemeente Duiven een voetbalvereniging financieel bijsprong voor het financieren van kunstgrasvelden. Sportclub Groessen keek uit naar het nieuwe kunstgrasveld, totdat de prijs onverwachts 45.000 euro duurder uitviel. Uiteindelijk is de club met de gemeente tot een oplossing gekomen en zijn in juni de werkzaamheden begonnen. Eerder, in september 2022, kreeg Voetbalvereniging Door Vrienden Vooruit (DVV) ook al kunstgras van de gemeente. Het ging om twaalfduizend vierkante meter ter waarde van 1 miljoen euro.
IJsbaan
Of wat te denken van een ijsbaan in Duiven die dankzij een subsidie van de gemeente toch kon worden opgebouwd. De vaste locatie in de buurt van het gemeentehuis was in 2023 niet beschikbaar vanwege werkzaamheden. In plaats daarvan mocht de ijsbaan uitwijken naar de parkeerplaats bij voetbalvereniging DVV. Omdat de ijsbaan-organisator hierdoor niet gebruik kon maken van elektra van de gemeente, stelde Duiven eenmalig 45.000 euro extra beschikbaar voor de bijkomende kosten.
Precedentwerking
‘Dit zijn voorbeelden van hoe een kleine en betrokken gemeente er kan zijn voor haar verenigingen en lokale activiteiten’, betoogt Bouwmeister-Booltink. Ze denkt dat zoiets in een grotere gemeente veel moeilijker of trager van de grond komt. ‘Dan bestaat de angst voor precedentwerking, want als één voetbalclub of ijsbaan geld krijgt, waarom de rest dan niet?’
Het argument dat een grotere gemeente aantrekkelijker zou zijn voor personeel, vindt Bouwmeister-Booltink niet steekhoudend.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.