‘Blijf achter je keuze staan.’

Terwijl Brabantse buren afhaken, gaat Maashorst ondanks rellen door met duurzame asielopvang. Burgemeester Hans van der Pas vertelt over het creëren van draagvlak, over de rol van de gemeenteraad en over standvastig besturen. ‘Blijf achter je keuze staan.’

De familie Van der Valk zag het helemaal zitten: een nieuw contract met het COA in Uden. Een lucratief contract. Van der Valk biedt sinds december 2023 driehonderd asielzoekers onderdak in hun hotel aan de Rondweg. Daarvoor ontvangen ze naar verluidt tot volgend jaar bijna dertig miljoen euro. Altijd volle bezetting – kom daar eens om in deze koude en natte tijden. ‘Maar we hebben nee gezegd op het voorstel om de overeenkomst met Van der Valk te verlengen. Ik weet dat er een industrie is gegroeid rond asiel en dat iedereen zijn belangen en wensen heeft, maar drie jaar is drie jaar. Dat hadden we afgesproken met het COA en met Van der Valk. Ik wil ook dat het weer een gewoon hotel wordt. Het gaat goed op deze tijdelijke opvanglocatie, maar je moet je als gemeente aan je woord aan de inwoners houden. Duidelijkheid en openheid zijn essentieel in de asieldiscussie’, zegt burgemeester Hans van der Pas (61) van Maashorst.

De gemeente Maashorst had kunnen zeggen: wij hebben drie jaar aan onze verplichtingen voldaan, nu zijn de buren aan de beurt. Maar zo was Maashorst niet getrouwd. Van der Pas: ‘Het college en de gemeenteraad van Maashorst vinden het beter om de lasten eerlijk te verdelen, waarbij iedere gemeente in Nederland opvang regelt. Zo is het ook bedoeld in de Spreidingswet. De wet heeft vanuit Den Haag een slechte naam gekregen, maar uiteindelijk draait hij om een billijke verdeling van asielzoekers over het land. En dus was het de wens van de gemeenteraad van Maashorst om de asielopvang duurzaam voort te zetten. Dat begrijp ik ook. Je hebt de plicht om mensen goed op te vangen. Wij nemen onze verantwoordelijkheid serieus. Dat past ook in onze visie: je kunt alleen maar goed met elkaar samenleven als je solidair bent met groepen die het moeilijk hebben. Solidariteit is een van de pijlers onder Maashorst2050, de visie die we ontwikkelden als kompas voor de toekomst.’

Grootste tegenstanders komen niet

En dus ging het Brabantse Maashorst (60.000 inwoners) op zoek naar een nieuwe plek om haar asielzoekers vanaf oktober 2026 te huisvesten. Op een stuk grond van de gemeente aan de Boekelsedijk, ook in Uden, gaan het COA en de gemeente 41 woningen bouwen voor driehonderd asielzoekers. Daarnaast wil de gemeente woonlocaties ontwikkelen op de Repelakker in Zeeland en in de Molenaarstraat in Schaijk. Op een van die locaties komt ook opvang voor minderjarige vreemdelingen. Die nieuwe plekken zijn nodig, want Maashorst moet op grond van de Spreidingswet en regionale afspraken in totaal 750 vluchtelingen opvangen. Nu vangt de gemeente nog ‘maar’ 450 mensen op: 300 asielzoekers en 150 Oekraïners. In Uden, Zeeland en Schaijk komen niet alleen asielzoekers en Oekraïners, het is juist de bedoeling dat er starters op de woningmarkt en ‘spoedzoekers’ komen. Het (politieke) ei van Columbus. Van der Pas: ‘Je vergroot het draagvlak voor opvang door ook wat te doen aan het woningtekort voor je eigen inwoners. Juist, zou ik willen zeggen. Je laat zien dat je om migranten en om de eigen bevolking geeft. En dat dat hand in hand kan gaan.’

Om de inwoners van Maashorst te informeren over de nieuwe woon- en opvanglocaties in de gemeente, werden op 9 en 16 april van dit jaar twee informatiebijeenkomsten georganiseerd in de Udense Kruisherenkapel. ‘We dachten: het gaat goed in het Van der Valkhotel, het enige wat we doen is: we verhuizen de asielzoekers van Uden-Noord naar Uden-Zuid, dus waarom zou het dan opeens niet goed gaan?’, zegt burgemeester Van der Pas. Maar lawaaischoppers hebben relkansen geroken. Van der Pas: ‘Toen de opvang in Van der Valk in 2023 openging, waren er ook protesten. Dus we verwachtten wel gedoe, ook al ging het om een verhuizing en ook al was het rustig op de opvangplek.

Ik heb de indruk dat mensen niet wisten dat het om een verhuizing gaat. Inwoners konden op een open dag een kijkje komen nemen. De grootste tegenstanders komen dan niet.’

Inwoners beslissen niet mee

Van der Pas schudde iedereen tijdens de informatiebijeenkomsten de hand. ‘Je zou zeggen: allicht, maar sommige mensen doen het niet. En er waren bezoekers die mijn hand weigerden, vooral tijdens de tweede bijeenkomst. Ze hadden in de krant gelezen dat ik iedereen een hand gaf, en gaven me met opzet geen hand. Dat zag je gebeuren. De mensen van de beveiliging stonden eromheen. Ze wisten meteen wie ze wat extra in de gaten moesten houden.’ Handen schudden en onverbiddelijkheid gingen samen in de Kruisherenkapel. ‘De opvang stond niet ter discussie, daar was ik heel duidelijk over.’

Volgens Van der Pas moet de gemeente inwoners ook niet wijsmaken dat ze meebeslissen over een opvanglocatie. Daar beslist het gemeentebestuur over, niet de buurt. Van der Pas: ‘Neem als bestuur je verantwoordelijkheid en maak goede afspraken met de gemeenteraad. Dat hebben we in 2024 in Uden gedaan met de vaststelling van een uitgangspuntennotitie. In 2023 werden we verrast, ik was toen nog geen burgemeester, door een akkoord dat het COA en Van der Valk hadden gesloten. Dat is slecht voor het draagvlak. Gooi ook niet een stel mogelijke locaties in de lucht, want dan blijft er niet één over. Of het AZC komt in de zwakste wijk. Kies een haalbare locatie. Sta daar ook achter. Het is de kunst om in gesprek te blijven met inwoners en tegelijk achter je keuze te blijven staan. Maak ook duidelijk waarop inwoners wel en waarop ze geen invloed kunnen uitoefenen. Dat laatste is essentieel. Duidelijkheid werkt. Mensen willen je het liefst vertellen waarom een AZC juist daar níet moet komen, maar daar moet je niet in meegaan.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr 20, 7 november 2025