Hagenaren opnieuw mild over opvanglocaties nieuwkomers

In opdracht van de gemeente Den Haag voerde Ipsos I&O onderzoek uit naar de ervaringen van omwonenden met acht opvanglocaties voor nieuwkomers in hun buurt. In 2024 deed Ipsos I&O een vergelijkbaar onderzoek, waarbij zeven andere locaties centraal stonden. Net als in 2024 zijn omwonenden over het algemeen vaker positief dan negatief over de opvang. Ook blijkt dat de waardering voor de opvang samenhangt met hoe omwonenden de gemeentelijke communicatie hierover beoordelen: omwonenden die zeggen informatie te hebben ontvangen, zijn vaker positief over de opvang dan de omwonenden die zeggen geen informatie te hebben ontvangen. Andersom geldt ook dat omwonenden die negatief tegenover de opvanglocatie staan, vaker niet te spreken zijn over de communicatie daarover.

Houding tegenover opvanglocaties positief; relatief weinig ontwikkeling

Over het algemeen staan omwonenden neutraal of positief tegenover de opvanglocaties bij hen in de buurt. De meesten weten dat bij hen in de buurt nieuwkomers worden opgevangen. Aan hen is gevraagd hoe zij daar toen tegenover stonden. Voor ruim driekwart geldt dat zij daar op voorhand neutraal of positief over waren. Voor een even grote groep is de houding ook positief op het moment van bevragen. Er zijn verschillen tussen de locaties, maar voor alle locaties geldt dat een meerderheid er neutraal dan wel positief tegenover stond. Voor degenen die negatief tegenover de opvanglocaties staan, geldt dat daarbij vaak ook andere factoren meespelen zoals angst voor verschillende soorten overlast, en de vraag ‘waarom hier?’

Door te kijken naar het verschil in beantwoording van de vraag hoe omwonenden op voorhand tegenover de locatie stonden en hoe zij daar nu naar kijken, kan een beeld worden geschetst van de mate waarin deze houding verandert over de tijd. Voor de meeste mensen geldt dat de attitude hetzelfde blijft, ook al komen de eigenlijke ervaringen niet overeen met de (negatieve) verwachtingen. Het merendeel van de omwonenden heeft geen ervaringen met (de bewoners van) de opvanglocaties. Wanneer zij die wel hebben, betreft het overwegend positieve ervaringen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het uitblijven van overlast of een vriendelijke begroeting van of leuk contact met één van de bewoners.

Basis: omwonenden die weten dat op de betreffende locatie nieuwkomers worden opgevangen, en zich de opening nog kunnen herinneren (brief + straatinterviews),  n = 682. 
* Dit betreft een analyse van het verschil in beantwoording van de vraag ‘Hoe stond u vóór de opening van de opvanglocatie tegenover de opvang van nieuwkomers in uw buurt?’ en ‘Hoe staat u op dit moment tegenover de opvang van nieuwkomers op die locatie?’

Samenhang waardering communicatie en attitude

De waardering voor de gemeentelijke communicatie hangt samen met de algemene attitude tegenover de opvanglocaties. Omwonenden die zeggen informatie te hebben ontvangen, zijn vaker positief over de opvang dan de omwonenden die zeggen dat ze geen informatie hebben ontvangen. Omwonenden die negatief tegenover de opvanglocatie staan, zijn vaker ook niet te spreken over de communicatie daarover. Zo is in de figuur te zien dat 59 procent van degenen die negatief staan tegenover de opvang de communicatie met een onvoldoende beoordeelt.

Basis: omwonenden die weten dat op de betreffende locatie nieuwkomers worden opgevangen, en zeggen hier informatie over te hebben ontvangen (brief), n =  672.

Het merendeel van de omwonenden vindt het (heel) belangrijk om geïnformeerd te worden wanneer er een nieuwe opvanglocatie in de buurt komt. Tegelijkertijd zegt een op vijf omwonenden niet geïnformeerd te zijn, nog eens een op vijf weet niet of dat gebeurd is. Degenen die zeggen wel geïnformeerd te zijn, herinneren zich vooral het ontvangen van de brief. Zij zijn over het algemeen positief over de duidelijkheid, juistheid, volledigheid en tijdigheid van de ontvangen informatie per brief.

In de gesprekken komt naar voren dat omwonenden de communicatie van de gemeente over nieuwe opvanglocaties soms als defensief ervaren. Zij vermoeden dat brieven bijvoorbeeld bewust laat worden verstuurd of een beperkte hoeveelheid informatie bevatten, om onrust rondom de opening te voorkomen.

Omwonenden willen informatie over de zaken waar ze zich zorgen over maken

In alle onderzochte gebieden vindt een meerderheid het belangrijk dat de gemeente hen informeert over een nieuwe opvanglocatie in de buurt. Ook uit de groepsgesprekken blijkt dat omwonenden geïnformeerd willen worden. Wat ze precies willen weten hangt samen met hun houding. Omwonenden willen graag informatie over de zaken waar ze zich zorgen om maken. De groep die kritisch is over de opvang maakt zich onder andere zorgen over de leefbaarheid van de buurt. Ze hebben daarom behoefte aan informatie over aantallen, periode en samenstelling van de bewoners. Omwonenden met een positieve houding over de opvanglocatie maken zich vaker zorgen over het welzijn van de bewoners, zij willen weten hoe het met ze gaat en of ze wat kunnen doen.

Onderzoeksverantwoording

Ipsos I&O voerde dit onderzoek uit in opdracht van de gemeente Den Haag. Vooraf is in samenspraak met de gemeente een selectie gemaakt van acht opvanglocaties in de gemeente, waarbij spreiding is aangebracht naar ligging, doelgroep en grootte van de opvanglocatie. Voor elke opvanglocatie is een aselecte steekproef van 1.000 adressen getrokken in de directe omgeving. In totaal ging het dus om 8.000 huishoudens. Deze huishoudens ontvingen een brief. Met deze brief konden zij eenmalig de enquête invullen tussen 7 en 22 juni 2025. Tussentijds is één keer een herinnering verstuurd. In totaal namen 1.065 omwonenden deel aan het onderzoek.

Om ook inwoners te bereiken die minder snel meedoen aan online enquêtes, zijn daarnaast straatinterviews afgenomen rond de opvanglocaties. De vraagstelling tijdens deze straatinterviews was vergelijkbaar met de online enquête, maar was beknopter. In totaal zijn 174 interviews op straat afgenomen. Dat gebeurde op 11, 14, 17 en 19 juni.

Daarnaast zijn vier groepsgesprekken georganiseerd. De groepsgesprekken in dit onderzoek focusten op het uitdiepen van de resultaten uit de enquête. Twee groepen bestonden uit omwonenden die overwegend positief tegenover de opvanglocatie bij hen in de buurt staan en twee groepen bestonden uit omwonenden met een overwegend negatief sentiment over de opvanglocatie. In totaal namen 24 omwonenden deel aan de groepsgesprekken. Zij varieerden in sekse, leeftijd en de buurt waar zij wonen. De focusgroepen vonden plaats op 3 juli en 24 juli in de Stadskamer van het stadshuis Den Haag. Er waren bij deze gesprekken geen ambtenaren van de gemeente aanwezig.

Strikt genomen zijn de percentages niet representatief voor alle omwonenden van opvanglocaties, omdat de focus op omwonenden van een deel van de opvanglocaties ligt en de resultaten niet zijn gewogen. Echter, door voldoende respons (n>50 in alle gebieden), het betrekken van andere doelgroepen door middel van straatinterviews en combinatie met kwalitatieve methoden biedt dit rapport over de volle breedte inzicht in de ervaringen van omwonenden met opvanglocaties in Den Haag, en de wensen en behoeften die omwonenden hebben rondom de communicatie van je gemeente.