Stads- en dorpsgezichten in zorg nemen
Het is bon ton in de zorg om te streven naar integrale aanpak. Je moet kijken naar het systeem rondom: het gezin, het netwerk, de buurt. In de GGZ noemen ze dat ‘systeemtherapie’ - wetenschappelijk evidence based. Een bijpassende zorgmodel heet Wrap-around care, ook evidence based (vergeef me het Engels). Een wrap is een soort pannekoekje around eten, dat sinds jaren oprukt als alternatief voor een belegd broodje - maar ook broodjes vouwen zich rondom het beleg, dit terzijde.
Bij de systemische wrap-around care-aanpak wordt dus alles rondom een cliënt ‘gevouwen’ , dus in samenhang bekeken.
Nu trof ik laatst een vriendin die hevig vecht voor haar buurtje (gesticht 1012) dat een (erkend) karakteristiek geheel vormt - in jargon: beschermd stads- of dorpsgezicht. Niet dat de panden ieder individueel voldoen aan de strenge eisen om tot monument te worden verklaard, maar de samenhang is de moeite waard om te worden beschermd tegen al te drastische verstoringen door verbouwlustigen. Rijk en gemeenten mogen beide bijzondere gezichten aanwijzen, maar sinds een ‘vernieuwing’ in de wet worden alleen Rijksgezichten beschermd. Gemeentegezichten worden nu niet meer beschermd. De gemeente kan nu een bouwvergunningaanvraag niet toetsen aan de zogeheten Omgevingswet. Een omissie in de Monumentenwet in combinatie met dus de nieuwe wet. Gemeenten mogen aanwijzen wat ze willen, ze kunnen geen bescherming meer bieden aan hun bijzondere buurten. En de nieuwe wet heeft de drempel voor ‘vergunningvrij’ verbouwen omlaag bijgesteld, dus dat helpt ook niet.
Gemeenten en bezorgde bewoners moeten machteloos toekijken dat er gaten in hun mooie buurt worden geslagen of gezichtsbepalende panden - die individueel nét geen monument zijn - worden gesloopt dan wel verbouwd tot bv. ‘boerderette’ - tenzij dus het Rijk de buurt heeft aangewezen.
Best wel betuttelend - of onachtzaam? - van het Rijk om alleen de ‘eigen’ aangewezen buurten bescherming te gunnen. Ja, het kan wel, zei een Rijksambtenaar, maar dan moet de gemeente alle individuele panden in het buurtje aanwijzen. Dat is geen doen. Toen mijn vriendin rondbelde bij gemeenten in bv. Friesland was men verbaasd, ze wisten dit niet. Ze hadden ook nog niet te maken gehad met een verbouwing in ‘hun’ beschermde buurten die niet passend was.
Behoed bijzondere buurten voor versnippering c.q. gapende gaten. Laten we de systeemtherapie op ze toepassen, of het nou Rijks of gemeente is. Net zoals de tandarts kijkt naar het gebit in zijn samenhang. Of zoals de GGZ kijkt naar gezinnen en hun netwerken. Omgord bijzondere buurten met een wrap, stevig maar ook flexibel - het moet ook weer geen verstikkende deken worden. Een piepkleine wijziging in de Monumentenwet is genoeg.
Mechtild Rietveld
Meer columns van Mechtild Rietveld leest u hier.
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Mooie boel, dat wantrouwen jegens gemeenten. Het was in de zaak van mijn vriendin haar buurt een giga klus om de buurt te laten verklaren als beschermd dorpsgezicht. Veel onderzoek etc. Toen het eindelijk was gelukt, kwam dus dit probleem aan de orde.