VNG wil overleg met Rijk over afbouw opvang derdelanders

Met het oordeel van de Raad van State (RvS) woensdag ‘lijkt er iets meer duidelijkheid te komen over de situatie rondom de derdelanders’, reageert de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De groep die in Oekraïne een tijdelijke verblijfsvergunning had toen Rusland daar de oorlog in 2022 begon, hoeft niet meer opgevangen te worden door Nederland, zo bepaalde de RvS woensdag in navolging van het Europees Hof.

Tot einddatum rechten behouden

Over hoe die opvang dan wordt beëindigd, verwacht VNG nauw overleg met het Rijk. ‘We verwachten dat het Rijk de uitspraak en de gevolgen hiervan zorgvuldig bestudeert en op basis daarvan met de VNG in overleg treedt en vervolgens gemeenten informeert over de gevolgen voor gemeenten en de derdelanders.’ Tot het ministerie van Asiel en Migratie met een einddatum komt, houdt de groep die in Oekraïne een tijdelijke verblijfsvergunning had recht op opvang, leefgeld en mogelijkheid tot werken in Nederland.

Aantal in opvang niet bekend

Er zijn volgens de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zo'n 1700 derdelanders. De IND en VNG weten niet hoeveel van hen de gemeentelijke opvang gebruiken. Voor een deel ligt er al een terugkeerbesluit van de IND vast, voor een deel moet nu een nieuw besluit komen, aldus een woordvoerder. Andere vluchtelingen uit Oekraïne mogen tot zeker maart 2026 blijven.

Verschillen per persoon

De concrete uitwerking van de uitspraak van de Raad van State dat de opvang voor 1700 vanuit Oekraïne gevluchte mensen stopt, zal per persoon verschillen. Dat verwacht advocaat Thomas van Houwelingen-Boer, die zo'n acht zogenoemde derdelanders bijstaat. Dat zijn mensen die met een tijdelijke vergunning in Oekraïne waren toen Rusland daar de oorlog begon. ‘Het verschilt per persoon: sommigen gaan terug, anderen doen er alles aan om een ander type verblijfsrecht te krijgen.’

Tijdlijn

Alle derdelanders zullen nog zo'n vijf weken beschermd zijn, daarna stopt de gemeentelijke Oekraïne-opvang in Nederland, legt de advocaat de vermoedelijke tijdlijn uit. Daarna is iemand illegaal in Nederland en heeft diegene 28 dagen om te vertrekken. Tenminste, ‘dat geldt voor wie geen andere verblijfsvergunning heeft aangevraagd voor bijvoorbeeld werk, asiel of via een partner.’

Geen leefgeld

Wie in een asielprocedure zit, moet opvang via het Centraal Orgaan opvang asielzoekers krijgen en verliest het recht om in Nederland te werken. Die optie moet via een nieuwe, langer lopende procedure worden aangevraagd. Ook krijgt iemand zonder de Oekraïne-opvang geen leefgeld meer van de gemeente.

Meer band met Nederland

Een cliënte van Van Houwelingen-Boer heeft wegens medische redenen al een verblijfsvergunning gekregen, een ander heeft in de tussentijd hier een partner ontmoet en op basis daarvan een vergunning gekregen. Na de uitspraak van het EU-hof gaf een cliënt al aan terug te gaan naar Oekraïne als het huidige besluit zou vallen. Na tien jaar heeft diegene met dat land ‘meer band dan met het land van herkomst’.