Participatief actieonderzoek verbetert dementievriendelijke plekken
Pakt het ondersteuningspakket in de praktijk ook zo uit als gedacht?

Praktijkverhaal
In Nederland hebben ongeveer 300.000 mensen dementie. Dit zijn mensen die graag mee willen blijven doen in de samenleving. Daarom startte Alzheimer Nederland in 2023 met de pilot ‘dementievriendelijke ontmoetingsplekken’ op twaalf verschillende locaties. Nu was de vraag of het ondersteuningspakket in de praktijk ook zo uitpakte als gedacht. Paulien Schaank en Feline Deniz van RadarAdvies deden samen met Alzheimer Nederland actie-onderzoek om dat te achterhalen.
Podcast Op de Radar: Boemerangbeleid jeugdzorg
Tijdens onze masterclass ‘Vang de boemerang, verander de jeugdzorg’ voerden professionals en ervaringsdeskundigen een eerlijk gesprek over hun eigen doen en laten. Durven we lef te tonen om de patronen waarin we zelf vastzitten te doorbreken? Luister nu.
We hebben van de medewerkers van Alzheimer Nederland mede-onderzoekers gemaakt door hen te trainen in interviewtechnieken en dataverzameling
Feline Deniz, onderzoeker RadarAdvies
Nieuwe sociale infrastructuur
Dementie heeft vele gezichten. Het is een ziektebeeld dat zich ontwikkelt tot de belangrijkste doodsoorzaak in de komende vijftien jaar. De zorgkosten voor dementie stijgen van 6,6 miljard euro in 2015 naar 15,6 miljard euro in 2040. Mensen met dementie verliezen hun cognitieve vaardigheden en vaak ook hun kwaliteit van leven. Voor de naasten betekent het vaak een jarenlang rouwproces gekoppeld aan intensieve ondersteuning.
Podcast Op de Radar: Boemerangbeleid jeugdzorg
Tijdens onze masterclass ‘Vang de boemerang, verander de jeugdzorg’ voerden professionals en ervaringsdeskundigen een eerlijk gesprek over hun eigen doen en laten. Durven we lef te tonen om de patronen waarin we zelf vastzitten te doorbreken? Luister nu.
Pantoffelafstand
Met de Nationale dementiestrategie 2021 – 2030 stelt overheid zichzelf ten doel te dementie als ziekte te kunnen genezen en te voorkomen, mantelzorgers beter te ondersteunen en mensen met dementie een volwaardig lid van de samenleving laten zijn. Voor die laatste doelstelling ontwikkelde Alzheimer Nederland het ondersteuningspakket ‘dementievriendelijke buurthuizen’. Miriam Groenhof, programmamanager van Alzheimer Nederland: “Het is de bedoeling dat in 2030 80% van de mensen met dementie die nog thuis wonen een ontmoetingsplek heeft op ‘pantoffel- of rollatorafstand’. We investeren in een sociale infrastructuur waarbij we de kwaliteit van leven hoog proberen te houden en het zorggebruik uitstellen.”
Podcast Op de Radar: Moeilijk bereikbare gemeenschappen
Luister ook onze podcast Moeilijk bereikbare gemeenschappen waarin we het gesprek van de masterclass: 'Hoe leg je contact met een gemeenschap waarmee je zoveel afstand ervaart?' hebben voortgezet. Onze gasten bespreken waar ze in de praktijk tegenaan lopen en wat er vandaag nog anders kan.
Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen?
Meld u hier aan voor de digitale nieuwsbrief van RadarAdvies.
Actie-onderzoek
Om het ontwikkelde ondersteuningspakket voor buurthuizen te implementeren, monitoren en verbeteren startte Alzheimer Nederland een pilot. Paulien Schaank van RadarAdvies: “Het doel van de pilot was om sportverenigingen, buurthuizen, bibliotheken en andere openbare plekken in staat te stellen om hun ruimte dementievriendelijk te maken. Hiervoor is het belangrijk dat het pakket goed aansluit bij behoeftes van de locaties.”
Podcast Op de Radar: Moeilijk bereikbare gemeenschappen
Luister ook onze podcast Moeilijk bereikbare gemeenschappen waarin we het gesprek van de masterclass: 'Hoe leg je contact met een gemeenschap waarmee je zoveel afstand ervaart?' hebben voortgezet. Onze gasten bespreken waar ze in de praktijk tegenaan lopen en wat er vandaag nog anders kan.
De onderzoeksopdracht aan RadarAdvies was:
Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen?
Meld u hier aan voor de digitale nieuwsbrief van RadarAdvies.
- inzicht krijgen in de leervraag van de verschillende pilotlocaties
- het projectteam van Alzheimer Nederland equiperen om zelf onderzoek te doen
- het gelijktijdig onderzoeken met en ondersteunen van de pilotlocaties
Onderzoekers Paulien Schaank en Feline Deniz richtten het onderzoek zo in dat ontmoetingslocaties de ruimte kregen om hun eigen plan om dementievriendelijker te worden te ontwikkelen en te toetsen binnen hetzelfde proces. De locaties wilden de volgende veranderingen doorvoeren:
- nieuwe inlooplocaties openen
- meer mensen met dementie bereiken
- meer reguliere bezoekers bereiken
Aanpak: Cyclisch onderzoeken
Paulien en Feline baseerden hun onderzoeksvoorstel op de principes van Participatief Actieonderzoek (PAO), waarbij samenwerking met betrokkenen centraal staat.
Alzheimer Nederland selecteerde voor aanvang van het onderzoek landelijk een twaalftal ontmoetingsplekken waar het onderzoek kon starten. Vervolgens verliep de opdracht in drie fases:
- de voorbereidingsfase:
waarbij, in dit geval, het team van Alzheimer Nederland werd ‘ingewerkt’ voor deelname aan het onderzoek en de locatiebezoeken. - de cyclische onderzoeksfase:
waarbij het in de kern draait om handelen (zoals een plan direct in de praktijk brengen), analyseren, gezamenlijk reflecteren en bijstellen. Zo ontstaat er vrijwel direct een continue leer- en ontwikkelcyclus. - de eindfase:
met focusgroepen op ontmoetingslocaties, een eindrapportage en een online slotbijeenkomst met alle ontmoetingslocaties.
Gedurende de pilot vroeg RadarAdvies aan de locaties hoe het hen verging, wat helpend was in het ondersteuningspakket en waar de locaties nog extra hulp bij konden gebruiken. De onderzoekers namen vervolgens direct actie door verbeteringen aan te brengen aan het ondersteuningspakket.
Voor Miriam van Alzheimer Nederland zaten er veel voordelen aan deze vorm van onderzoek. Miriam: “ Wat voor ons heel goed werkte was dat wij op deze manier nauw in contact bleven met de contactpersonen op de ontmoetingsplekken. Waar een ‘normaal’ onderzoek een weergave van de situatie op papier is, hielden we op deze manier als organisatie feeling met de doelgroep.”
Sinds ik dementie heb denken ze dat ik niets meer kan. Ik kwam hier binnen en vertelde dat ik patiënt ben. Toen zei de coördinator dat ik voor haar geen patiënt ben en dat ze mij bij mijn voornaam wilde noemen. Dat vond ik heel fijn om te horen
Deelnemer aan de pilot met beginnende dementie
Resultaat: inzicht, tips en toekomstbeeld
Het resultaat zorgt uiteindelijk voor een duidelijk beeld. De ondersteuningspakketten hebben gezorgd voor:
- meer draagvlak binnen de pilotlocaties met actief betrokken collega’s
- alle locaties hebben trainingen georganiseerd, waarin zij vooral veel geleerd hebben over het contact leggen met mensen met dementie
- alle locaties stemmen hun activiteiten en inrichting af op de behoefte van mensen met dementie
- de pilot maakt de communicatie duidelijker, ook voor mensen met dementie
Alzheimer Nederland is ook enthousiast over de waardevolle bijvangst van het actie-onderzoek: het draagvlak voor dit project is binnen het team van Alzheimer Nederland verbeterd. Miriam: “De collega’s die hebben meegewerkt hebben nu veel meer gevoel bij de pilot. De gesprekken die we over de pilot hebben, hebben we zelf meegemaakt. Dat zorgt ervoor dat het ook bij ons veel meer gaat leven.”
Alzheimer Nederland heeft het aantal buurthuizen die aan de slag gaan met ‘dementievriendelijke ondersteuningspakketten’ bovendien weten uit te breiden van 12 naar 80.
Actie-onderzoek blijft niet bij een rapport. Samen met het team van RadarAdvies brachten we meteen beweging in het veranderproces
Miriam Groenhof, Programmamanager Alzheimer Nederland
Meer informatie
Wil je meer weten over de dementievriendelijkheidspilot, of heb je vragen? Bel of mail Paulien Schaank.
Podcast Op de Radar: Boemerangbeleid jeugdzorg
Tijdens onze masterclass ‘Vang de boemerang, verander de jeugdzorg’ voerden professionals en ervaringsdeskundigen een eerlijk gesprek over hun eigen doen en laten. Durven we lef te tonen om de patronen waarin we zelf vastzitten te doorbreken? Luister nu.
Podcast Op de Radar: Moeilijk bereikbare gemeenschappen
Luister ook onze podcast Moeilijk bereikbare gemeenschappen waarin we het gesprek van de masterclass: 'Hoe leg je contact met een gemeenschap waarmee je zoveel afstand ervaart?' hebben voortgezet. Onze gasten bespreken waar ze in de praktijk tegenaan lopen en wat er vandaag nog anders kan.
Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen?
Meld u hier aan voor de digitale nieuwsbrief van RadarAdvies.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.