Steeds beter inburgeringsaanbod, maar zorgen om financiering

Gemeenten sinds de invoering van de Wet inburgering 2021 (Wi2021) grote stappen gezet in het organiseren van een dekkend en toegankelijk inburgeringsaanbod. Dat blijkt uit meerdere onderzoeken die demissionair staatssecretaris Jurgen Nobel aan Tweede Kamer stuurt. Dit in aanloop naar de tussenevaluatie van de wet, die eind dit jaar verschijnt. Toch blijft de financiële houdbaarheid van het stelsel voor veel gemeenten een punt van zorg.

Landelijk dekkend aanbod gerealiseerd

In opdracht van het ministerie heeft Significant onlangs voor de vierde keer een onderzoek uitgevoerd naar de werking en ontwikkeling van de inburgeringsmarkt. De marktmonitor laat zien dat gemeenten er inmiddels in zijn geslaagd om een vrijwel landelijk dekkend aanbod te realiseren voor asielstatushouders die onder de Wi2021 vallen. Ook is er voldoende aanbod beschikbaar voor inburgeraars die hun traject zelfstandig moeten inkopen omdat ze nog onder het oude stelsel vallen.

Betere dienstverlening

Gemeenten geven daarnaast aan steeds beter maatwerk te kunnen leveren, ook voor specifieke groepen zoals laaggeletterden of mensen met psychische problematiek. Tegelijkertijd verschilt de aanpak van het aanbod per regio nog sterk, mede doordat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor inkoop en uitvoering. Ook wat betreft de kwaliteit van het aanbod zijn er regionale verschillen.

Nieuwe aanbestedingen, nieuwe afspraken

Nobel schrijft dat er de afgelopen periode veelvuldig is gesproken met gemeenten en ketenpartners. Veel gemeenten zijn bezig met nieuwe aanbestedingsrondes om de afspraken met taalaanbieders te vernieuwen. Uit de marktmonitor blijkt dat gemeenten en aanbieders behoefte hebben aan meer duidelijkheid over de verdeling van risico’s en verantwoordelijkheden. De afgelopen jaren zijn lokale overheden soms geconfronteerd met hoge kosten en onvoorziene uitval, dus willen ze strakker sturen op contractbeheer en uitvoeringskwaliteit.

Financiering onder druk

Hoewel gemeenten het aanbod inmiddels goed op orde hebben, is de financiering van het gemeentelijke inburgeringsbeleid nog steeds een punt van zorg. In de tussenevaluatie wordt daarom ook een betaalbaarheidsonderzoek opgenomen. ‘Dit moet niet alleen inzicht geven in de kosten die gemeenten maken voor uitvoering van de wet, maar ook in hoeverre de beschikbare middelen toereikend zijn’, aldus Nobel.

Kabinet erkent zorgen

Staatssecretaris Nobel erkent in zijn Kamerbrief de zorgen van gemeenten. ‘Deze evaluatie is het moment om te bezien of we met de huidige financiële kaders wel het juiste doen,’ stelt hij. De bevindingen uit het betaalbaarheidsonderzoek zullen dan ook zwaar meewegen in de keuze voor toekomstige financieringsinstrumenten. Eind dit jaar volgt ook een uitgebreide beleidsreactie op basis van de volledige tussenevaluatie.