Rotterdamse ‘kliklijn’ bracht 6,5 ton bijstandsfraude aan het licht

De gemeente Rotterdam vorderde in 2023 6,5 ton aan uitgekeerde bijstandsgelden terug van mensen die door mede-inwoners werden gemeld als mogelijke fraudeurs. Dat blijkt uit de Monitor Werk & Inkomen die de havenstad recent heeft gepubliceerd. In totaal onderzocht de gemeente 710 meldingen die via de ‘kliklijn’ binnenkwamen. In 77 procent van de gevallen was er geen sprake van bijstandsfraude.

200 gemeenten

De kliklijn bestaat niet alleen in Rotterdam. Onderzoek van BNR laat zien dat, in 2021, al bijna 200 gemeenten zo’n meldpunt in het leven geroepen hadden. Inwoners die iemand ervan verdenken te frauderen met een bijstandsuitkering kunnen dat melden. Zo schreef het AD vorig jaar dat een schilder uit Hoogvliet, wiens vrouw zelfs voor de gemeente Rotterdam werkte, jarenlang een uitkering ontving terwijl hij per maand nog eens zwart gemiddeld 2000 euro bijverdiende. Hij kwam bij de gemeente in het vizier nadat iemand via de kliklijn liet weten dat de man elke ochtend om 7 uur van huis vertrok.

Overtredingen

De schilder uit Hoogvliet is niet de enige die via een melding door een bezorgde buur in het strafbankje kwam te zitten. Bij 163 personen die via de kliklijn in beeld kwamen werd in 2023 een misstand geconstateerd. Daarvan is in 75 gevallen de bijstandsuitkering stopgezet, 59 keer paste de gemeente de uitkering aan. Bij 98 personen vond een terugvordering plaats, voor een totaalbedrag van 6,5 ton. Op basis van meldingen door instanties en gemeenteambtenaren werden nog eens 164 personen onderzocht en werd ruim een ton teruggevorderd.

Veel onterechte meldingen

Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de kliklijn wel als een soort ‘sleepnet’ fungeert. In totaal deed de gemeente onderzoek naar 710 personen op basis van meldingen door inwoners, maar in slechts 23 procent van de gevallen was er ook echt een misstand. Meldingen van vermoede bijstandsfraude door gemeenteambtenaren en aan de gemeente gelieerde instanties waren een stuk zorgvuldiger: in 55 procent van de gevallen was er inderdaad sprake van uitkeringsfraude.

Inlichtingenbureau

Via het Inlichtingenbureau, een landelijk gegevensknooppunt tussen gemeenten en overheidspartijen als de Belastingdienst en het UWV, kwamen nog eens 1.451 meldingen binnen over Rotterdammers. Daarvan was zelfs 81 procent gegrond, waarna bijna een miljoen aan bijstandsgelden werd teruggevorderd. Deze meldingen zijn dan ook gebaseerd op feitelijkheden, zoals een signaal over te hoog bankvermogen, een pensioenuitkering of signalen dat iemand gedetineerd of voortvluchtig is.

Stigma

Verschillende partijen, waaronder de lokale SP, willen af van de kliklijn. Volgens de socialisten stigmatiseert het klikken uitkeringsgerechtigden. Hoogleraar sociologie Beate Volker, noemde de kliklijnen in gesprek met BNR ‘verwoestend voor sociaal vertrouwen’. Het Rotterdamse college is echter niet terughoudend met het gebruik van het middel.

College twijfelt niet

In gesprek met het AD over de recente cijfers juicht wethouder Tim Versnel (VVD) juist toe dat Rotterdammers melding doen. ‘We willen immers ook dat mensen de politie bellen als er wordt ingebroken’, aldus de portefeuillehouder Werk en Inkomen. ‘Het is oneerlijk tegenover de mensen die hard voor hun geld werken terwijl de zwartwerker onterecht meer verdient. Mensen moeten ook wel ergens terecht kunnen met dat gevoel van onrecht.’