Erken, waardeer én benut de ervaring van veteranen

Vandaag, 28 juni, is het Veteranendag: een dag waarop we jaarlijks stilstaan bij de waardevolle bijdrage die veteranen wereldwijd hebben geleverd aan vrede en veiligheid. Zij verdienen daarvoor erkenning en waardering van zowel de politiek als de samenleving. De bewustwording hierover groeit, zeker in deze tijd waarin onze eigen vrede en veiligheid in toenemende mate onder druk staan. De militaire (voornamelijk Russische) en hybride dreiging (denk aan cyberaanvallen of sabotage van vitale infrastructuur) nemen immers toe. Daarom wordt er fors geïnvesteerd in de krijgsmacht en gaat er veel aandacht uit naar het weerbaar maken van onze samenleving, al blijven de financiële investeringen daarin tot nu toe achter.

En juist bij het weerbaar maken van de samenleving kunnen veteranen een waardevolle bijdrage leveren. Door hun ervaring kennen zij het ontwrichtende effect van een gewapend conflict op een samenleving en kunnen zij lessen delen over de voorbereiding daarop. Uiteindelijk zijn alle inspanningen om de militaire paraatheid en maatschappelijke weerbaarheid te vergroten natuurlijk gericht op het voorkomen van een dergelijk conflict. Wanneer veteranen deze ervaring combineren met hun geworteldheid in de lokale samenleving, kunnen zij juist op dat niveau van enorme meerwaarde zijn voor het lokale bestuur en de lokale gemeenschap. Wij doen hiervoor drie concrete voorstellen.

Ten eerste de noodsteunpunten waartoe het inmiddels demissionaire kabinet heeft besloten. In elke gemeente moeten deze locaties worden ingericht en bemenst. In geval van een grote ramp of crisis (dat hoeft geen oorlog te zijn; een natuurramp is ook goed voorstelbaar) kunnen inwoners daar terecht voor informatie, het opladen van apparaten of het verkrijgen van eerste levensbehoeften. Met hun hands-onmentaliteit en praktische vaardigheden zijn veteranen bij uitstek geschikt om gemeenten te adviseren bij de totstandkoming van deze noodsteunpunten, en mogelijk ook bij de bemensing ervan.

Ten tweede denken wij aan het uitbreiden van het programma ‘Veteraan in de Klas’, dat zich richt op scholieren in de hogere klassen van het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Veteranen gaan langs bij schoolklassen, delen hun ervaringen en gaan aan de hand van dilemma’s in gesprek met scholieren. Deze lessen kunnen eenvoudig worden uitgebreid met lessen over (mentale en fysieke) weerbaarheid. Te veel militarisering van het onderwijs? Welnee, de leerlingen krijgen praktische vaardigheden mee waar zij de rest van hun leven profijt van hebben.

Ten slotte pleiten wij voor de wijkveteraan, naar analogie van de wijkagent, de wijkboa en de wijkverpleegkundige. De wijkveteraan kan dienen als vraagbaak voor inwoners in de wijk (wat moet er in een noodpakket, hoe maak je een noodplan?) en zou, in samenwerking met andere organisaties zoals het Rode Kruis, trainingen kunnen verzorgen voor inwoners. Als wordt besloten tot de oprichting van een burgerhulpverleningsorganisatie (bijvoorbeeld naar het model van de Bescherming Bevolking uit de Koude Oorlog), dan kunnen veteranen ook daarin hun steentje bijdragen.

De kansen liggen voor het oprapen om veteranen een verbindende rol te laten spelen in een (lokale) ‘whole-of-society’-benadering. Daarom onze oproep aan bestuurders – burgemeesters, wethouders en raadsleden – juist in de week van Veteranendag: ga in gesprek met veteranenorganisaties en verken hoe erkenning en waardering én het benutten van de vaardigheden van veteranen hand in hand kunnen gaan.

Annelies van Vark promoveert op een onderzoek naar de rol van de krijgsmacht in de samenleving, is duoraadslid voor het CDA Leiden en lid van de Raad van Toezicht van het vfonds (fonds voor vrijheid, democratie en veteranen).
Chris van Duuren is veteraan, voorzitter van de Stichting Veteranen Waddinxveen, adviseur bij het NAVO-weerbaarheidscomité en vrijwilliger bij het Rode Kruis.