Gedeeltelijke recentralisatie creëert extra loket

Het voorstel om de verantwoordelijkheid voor speciale werkvoorzieningen voor blinden en slechtzienden te 'recentraliseren' van gemeenten naar het UWV kan op bijval rekenen van belangenorganisaties. Wel zijn er zorgen dat de doelgroep daardoor te maken krijgt met meer in plaats van minder loketten. 

Wetsvoorstel
Technische werkvoorzieningen, zoals bijvoorbeeld een brailleleesregel, die het mogelijk maken voor mensen met een visuele beperking om mee te doen op de arbeidsmarkt, worden in de toekomst niet meer door gemeenten geregeld, maar door het UWV. Dat is althans de bedoeling van een wetsvoorstel dat staatssecretaris Dennis Wiersma (VVD) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ter consultatie heeft ingediend.

Expertise
De werkvoorzieningen werden voorheen ook al verschaft door het UWV, maar met de decentralisatie in 2015 is dit onderdeel van de dienstverlening overgeheveld naar gemeenten. Ondertussen is echter gebleken dat niet alle gemeenten over de benodigde expertise beschikken om die hulpmiddelen aan te bieden. Daarom wil het ministerie de taak terugbrengen – en in feite recentraliseren – naar het UWV, waar de kennis wél aanwezig is.

Blij
De Oogvereniging, de belangenbehartiger van mensen met een oogaandoening, is 'buitengewoon blij' met het wetsvoorstel. Dat vertelt Anneke Berkhout, thema-coördinator werk bij de Oogvereniging. 'Voor de groep die nog steeds onder het UWV valt, werkt de verstrekking van werkvoorzieningen betrekkelijk goed. Het UWV heeft een speciale groep arbeidsdeskundigen opgeleid om deze doelgroep te ondersteunen. Dat betekent dat het UWV veel beter in staat is om zo'n aanvraag te beoordelen dan de gemiddelde gemeente.'

Verspreid
Dat niet alle gemeenten de capaciteit hebben om de werkvoorzieningen te organiseren, komt omdat de groep blinden en slechtzienden relatief klein is en verspreid over heel Nederland woont, legt Berkhout uit. Veel gemeenten hebben dus niet de schaal om deze specialistische dienstverlening aan te bieden.

Brailleleesregel
Van alle mensen met een arbeidsbeperking heeft ongeveer de helft betaald werk. Bij blinden en slechtzienden geldt dat voor slechts één derde. 'De arbeidsparticipatiegraad is laag', vertelt Berkhout. 'En dat is niet omdat al die mensen slecht opgeleid zijn of iets dergelijks.' In veel gevallen is het gebrek aan een hulpmiddel de onderliggende reden voor werkloosheid. Zo'n hulpmiddel kan bijvoorbeeld een brailleleesregel zijn, die tekst op een computer in braille vertaalt, of een computerprogramma dat het beeldscherm kan vergroten en geschreven tekst kan uitspreken.

Niet logisch
Berkhout heeft wel een belangrijke kanttekening bij het voorstel. 'Wat we heel jammer vinden: dit voorstel gaat puur om werkvoorzieningen. Als mensen ook nog een vervoersvoorziening nodig hebben om naar hun werk te komen, moeten ze dat nog steeds bij de gemeente aanvragen. Dat vinden we niet logisch.' Het zou volgens Berkhout praktischer zijn om de hele dienstverlening bij één loket onder te brengen. 'Ik begrijp wel dat het ministerie niet alles weer wil centraliseren. Maar voor mijn part gaat alles naar het UWV.'

VN-verdrag
Dat knelpunt wordt onderstreept door twee reacties op het wetsvoorstel via de internetconsultatie. Het College voor de Rechten van de Mens zegt 'verheugd' te zijn over het voorstel, maar merkt op dat het beter zou zijn als alle arbeidsvoorzieningen gecentraliseerd worden. Dat sluit ook beter aan op de doelstellingen van het VN-verdrag Handicap, schrijft het college.

Extra loket
Ieder(in), de belangenbehartiger voor mensen een beperking of chronische ziekte, stelt hetzelfde punt aan de orde. Terwijl de wetgever spreekt over 'één loket', wordt er in de praktijk juist een extra loket gecreëerd, constateert Ieder(in). 'Er ontstaan twee procedures naast elkaar wanneer een persoon de vervoersvoorziening en jobcoach moet aanvragen bij de gemeente en technische voorzieningen bij het UWV. Dit kost iemand extra tijd en energie en gaat daarmee ten koste van een gelijkwaardige positie op de arbeidsmarkt. Wat heb je immers aan een toegekende brailleleesregel van het UWV, wanneer de gemeente geen passende vervoersvoorziening wil leveren zodat naar je werk kan komen?'