Kopenhagen bouwt in het centrum een Innovation District, een wijk waar samenwerking tussen universiteiten, ziekenhuizen, bedrijven en de overheid niet toevallig is. Baanbrekend is vooral hoe de staat en de stad eendrachtig optrekken. Een nieuwe manier om innovatie te bevorderen.
Staat en stad Kopenhagen hand in hand: innovatie-boost
Een van Europa’s meest dynamische innovatie-ecosystemen groeit als kool in Kopenhagen, vooral door innige samenwerking stad en staat.
Spin off van crisis
De magie in het Deense Innovation District ontstaat aan gedeelde tafels, tussen koffiepauzes en laboratoriumbanken door. Als een biomedisch onderzoeker een durfkapitalist ontmoet in het café onder zijn laboratorium, als een architect en een neurowetenschapper tijdens de lunch discussiëren over een mobiliteitsprototype, dan komen ideeën in beweging.
Het idee van Innovation District Copenhagen ontstond tijdens de financiële crisis van 2008, toen Denemarken 1 miljard euro investeerde in de modernisering van ziekenhuizen en universiteiten. Bedoeld als stimuleringsmaatregel voor het herstel, legde de financiering onbedoeld de basis voor wat een van Europa’s dichtste en meest dynamische innovatie-ecosystemen zou worden.
Masterplan
De wijk was een lappendeken van twee vierkante kilometer, vol medische gebouwen en universitaire faculteiten. Die gebouwen werden met elkaar verbonden door metrolijnen, voetgangerszones en andere infrastructuur. Tegenwoordig werken hier meer dan vijfhonderd start-ups en 40.000 onderzoekers en studenten in een groeiend aantal laboratoria en onderzoeksclusters. Het succes was zo groot, dat de vraag naar ruimte het aanbod begon te overtreffen. Afgelopen september ondertekenden de regering, de stad Kopenhagen en de Universiteit van Kopenhagen een politieke overeenkomst om de wijk uit te breiden en toekomstbestendig te maken. De overeenkomst maakt dertien ontwikkellocaties vrij, veel op grond van de staat. In 2026 moet een masterplan klaar zijn waarin de ruimtelijke, financiële en juridische kaders op elkaar worden afgestemd.
Ambitie
De ontwikkelingen worden gesteund door een groep van openbare instellingen, onder andere de Universiteit van Kopenhagen, technische universiteit DTU, medische instellingen, en innovatiemotoren zoals de Novo Nordisk Foundation en het BioInnovation Institute. Het doel is om ambitie en infrastructuur op elkaar af te stemmen. ‘We zijn nu bezig met het grote plan om alles te integreren’, zegt Nanna Westerby Jensen, directeur Planning bij de gemeente Kopenhagen. ‘We bieden commerciële activiteiten, onderzoeksactiviteiten, gezondheidsinstellingen. De staat is eigenaar van veel gebouwen en percelen in het gebied. En natuurlijk zorgen we als gemeente voor alle ruimte tussen de gebouwen.’
Betrokkenheid staat
Om ervoor te zorgen dat de wijk open en leefbaar blijft, dringt ze aan op een evenwicht tussen laboratoriumruimte en civiele infrastructuur. ‘Onze focus ligt op het vinden van oplossingen die waarde creëren voor onderzoekers, instellingen en de wijken. Dat betekent niet alleen faciliteiten, maar ook stedelijke ruimtes, ontmoetingsplaatsen en mobiliteitsroutes.’
Dit is een bestuursmaatregel voor de lange termijn, zegt Jensen. ‘Het is belangrijk dat het Innovatiedistrict iets teruggeeft aan de inwoners en de buurt.’ Een formeel bestuursplatform coördineert nu de besluitvorming tussen de stad, de staat en de universiteit. Het ministerie van Industrie, Handel en Financiën speelt een voorname rol bij het coördineren van de betrokkenheid van de staat. De planning wordt gestructureerd door middel van regelmatig overleg tussen instellingen.
Luisteren
Zelfs sceptici geven toe dat het werkt. Volgens een academische waarnemer zou zelfs een regeringswisseling het huidige evenwicht waarschijnlijk niet veranderen. ‘We werken goed samen’, zegt Jensen. ‘Natuurlijk hebben we verschillende rollen. Als gemeente staan we dicht bij de burgers, dus is het belangrijk dat we de lokale gemeenschappen activeren, naar hun wensen luisteren en een levendig stedelijk gebied creëren.’
Landelijk belang
De stad beheert de samenhang, de staat beheert de grondactiva en beide investeren in een gemeenschappelijke visie. ‘Wat er in het Innovation District gebeurt, is niet alleen van belang voor de stad, maar ook voor het hele land’, volgens Jensen. Als het bestuur wordt gedeeld, geldt dat ook voor het risico. Het district wordt niet gefinancierd met een eenmalige investering vooraf. Het groeit organisch, in reactie op de vraag. Tot voor kort werden de activiteiten in het innovatiedistrict op kleinere schaal gefinancierd, voornamelijk door de gemeente Kopenhagen en lokale instellingen zoals de universiteit. Jensen: ‘De afgelopen jaren is de staat ingestapt. Zij financieren het masterplan voor het gebied en zullen ook bijdragen aan de financiering van activiteiten. Het meeste geld gaat echter naar de fysieke ontwikkeling van het gebied, en dat is nog niet gepland.’
Aangezien de Deense staat eigenaar is van veel van de gebouwen en de percelen, wordt verwacht dat zij de ontwikkeling van die activa zal financieren en de kosten zal terugverdienen via langetermijnhuurinkomsten. Ondertussen zal de stad Kopenhagen waarschijnlijk investeren in fietspaden, nieuwe verbindingen en open ruimtes.
Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 22 van deze week.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.