Hulp aan onverzekerden hangt af van toeval

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) maakt zich zorgen over de zorg voor een groeiend aantal onverzekerden. Zorgverleners zijn volgens de inspectie onvoldoende in staat om aan onverzekerde patiënten goede zorg te bieden. Er is onwetendheid bij zorgverleners, knelpunten binnen regelingen en hulp vanuit gemeenten komt slechts per toeval op de juiste plek terecht.

100.000 mensen

De inspectie schrijft dat ‘vele tienduizenden mensen’ zonder zorgverzekering geen goede medische hulp krijgen als dat wel nodig is. Het gaat vooral om dak- en thuislozen, EU-arbeidsmigranten en mensen zonder een verblijfsvergunning. ‘Ze weten de weg niet of durven geen hulp te vragen. Of artsen en andere zorgverleners weten niet dat en hoe ze de zorg kunnen declareren.’ Overigens betreft het aantal een schatting. De inspectie denkt dat er in totaal zo’n 100.000 mensen onverzekerd in Nederland verblijven.

Declareren kan

Momenteel zijn er twee wettelijke regelingen waarmee zorgaanbieders hun zorg voor onverzekerden kunnen declareren. Niet alle zorgaanbieders weten dit, blijkt uit gesprekken die de inspectie met hen heeft gevoerd. De IGJ adviseert zorgverleners dan ook om ervoor te zorgen dat alle medewerkers binnen de organisatie weten dat ook onverzekerden recht hebben op medisch noodzakelijke zorg. Daarnaar pleit de inspectie voor lokale samenwerkingen met gemeenten en maatschappelijke welzijnsorganisaties.

Hiaten

Overigens dekken die twee regelingen niet alles en zijn er ook zorgverleners die de administratieve handelingen te ingewikkeld vinden en daarom liever geen onverzekerden helpen. Daarnaast zijn mondzorg en medische hulpmiddelen voor onverzekerden niet gedekt. ‘Zeker onder daklozen is vaak sprake van verwaarloosde gebitten wat zelfs kan leiden tot opnames op de afdeling intensive care’, aldus de IGJ. Daarnaast komen onverzekerden niet in aanmerking voor preventieve zorg zoals vaccinaties en bevolkingsonderzoeken.

Talloze lokale initiatieven

De IGJ signaleert dat de gebrekkige zorg aan onverzekerden ertoe heeft geleid dat er talloze lokale initiatieven zijn ontstaan die onverzekerden proberen te helpen. Vaak vanuit gemeenten en welzijnsinstellingen. Hoewel de medewerkers van die organisaties goed op de hoogte zijn van de beschikbare regelingen en de rechten van onverzekerden, hangt het momenteel nog vaak van toeval af of onverzekerden met hen in contact komen. Ze horen vaak via via over beschikbare hulp en moeten dan zelf de stappen ondernemen om in contact te komen.

Per stad verschillend georganiseerd

Lokale verschillen in regelgeving bemoeilijken daarnaast de toegang tot zorg voor onverzekerden. Iedere onverzekerde zou in principe bij een huisarts terecht kunnen, maar in de praktijk ziet de inspectie dat het per stad verschillend is georganiseerd: bij de ene stad is de afspraak gemaakt om onverzekerden gelijk te verdelen over de praktijken, terwijl in de andere stad er bepaalde huisartspraktijken of speciale 'straatartspraktijken' zijn die onverzekerden helpen.

Coördinerende rol voor de GGD

De inspectie adviseert dat zorgaanbieders beter gaan samenwerken, ook met de gemeente en maatschappelijke welzijnsorganisaties. De GGD zou hierin een coördinerende rol kunnen spelen. Partijen moeten onderlinge afspraken maken ‘om alle doelgroepen beter in beeld te krijgen, regelen dat voldoende zorgaanbieders zorg voor onverzekerden bieden en ervoor zorgen dat het veel eenvoudiger wordt om door te verwijzen’. Dit zou volgens de IGJ de toegang tot zorg voor onverzekerden aanzienlijk verbeteren.