Een ingrijpend amendement op de Wet collectieve warmte dat was ingediend door VVD-Kamerlid Silvio Erkens, is dinsdag weggestemd in de Tweede Kamer. De overheidskoepels VNG en IPO verzetten zich tegen dit amendement, evenals klimaatminister Hermans.
Private warmtebedrijven krijgen toch niet meer tijd
De Tweede Kamer stemde over amendementen op de Wet collectieve warmte.
De Wet collectieve warmte betekent een herordening van de markt van warmtebedrijven. Als de wet door de Tweede en Eerste Kamer is, moeten warmtebedrijven voor minstens 51 procent in overheidshanden zijn. De reden is dat deze bedrijven een monopolie hebben: een huishouden dat eenmaal op een warmtenet aangesloten is, kan niet naar een andere aanbieder overstappen.
De politieke vraag
De politieke vraag is hoe snel de commerciële warmtebedrijven uit de markt gaan verdwijnen. Sinds het debat hierover in Den Haag is geopend, zijn private investeringen in warmtenetten stil komen te liggen. Om Vattenfall en co gedurende de overgangsperiode toch nog tot investeringen te verleiden, wilde Erkens dat zij hun warmtenetten niet 30 maar nog 40 jaar mogen uitbaten. Dat zou ervoor zorgen dat zij langduriger rendement behalen en het voor hen daardoor aantrekkelijker wordt ook de komende tijd nog investeringen te doen. ‘Met een overgangstermijn van 40 jaar krijgen bestaande warmtebedrijven namelijk zekerheid dat investeringen die tot aan inwerkingtreding van het wetsvoorstel worden gedaan binnen de geboden overgangstermijn kunnen worden terugverdiend’, stond in de toelichting op het amendement, dat ook ondertekend werd door CDA, ChristenUnie en SGP.
Het meningsverschil
Op dat punt heerst er een meningsverschil tussen Erkens en de koepels VNG en IPO. Alle drie willen de warmtetransitie versnellen. De vraag is alleen: hoe. Het VVD-Kamerlid denkt dat dit kan door private partijen, zo lang het kan, zoveel mogelijk ondernemersruimte te geven. De koepels daarentegen willen zo snel mogelijk over naar de meer publieke herordening van de warmtemarkt.
Eén reden die de koepels daarvoor noemen, is dat commerciële warmtebedrijven alleen investeren in de meest rendabele woonwijken. Dat terwijl er ook warmtenetten moeten komen in wijken waar dit voor een investeerder minder gunstig is. VNG en IPO vrezen dat deze commerciële overweging financieel slecht uitpakt voor overheidsinvesteringen. ‘We zien dat commerciële warmtebedrijven alleen investeren in de wijken waar dat voor hen het hoogste rendement opleveren (cherry picking)’, schreven zij aan de Tweede Kamer. ‘Een publiek warmtebedrijf kan vrijwel niet versnellen als het netten moet realiseren naast dergelijke bestaande netten.’
‘Dit amendement verhoogt (…) de waarde van commerciële bedrijven zonder dat maatschappelijke waarde wordt toegevoegd.’
Het wordt kostbaarder
Hun tweede kritiekpunt is dat een overgangstermijn van 40 jaar ervoor zorgt dat het kostbaarder zou worden om de bestaande private warmtebedrijven op termijn voor het merendeel in publieke handen te krijgen. ‘Dit amendement verhoogt (…) de waarde van commerciële bedrijven zonder dat maatschappelijke waarde wordt toegevoegd. Daardoor wordt overname duurder en dat is niet te verdedigen vanuit het publieke belang’, aldus de koepels.
De warmteverkenner
Minister Hermans’ ‘warmteverkenner’ Frans Rooijers, oud-directeur van adviesbureau CE Delft, had een vergelijkbare mening eind vorig jaar in een rapport van zijn hand. Daarin pleitte hij zelfs voor het zo snel mogelijk in publieke handen krijgen van de huidige grote private warmtebedrijven. Pas dan komen de investeringen weer op gang, schreef hij: ‘Wachten totdat bestaande bedrijven na circa 30 jaar publiek móeten worden, zorgt er voor dat de huidige impasse blijft bestaan, en uitbreiding van de warmtenetten veel later niet meer mogelijk is.’
Te snel buitenspel?
Erkens zelf ziet vooral gevaren als de huidige private warmtebedrijven, met al hun ervaring in het aanleggen en exploiteren van warmtenetten, te snel buitenspel staan. ‘De realiteit is dat op dit moment bijna geen investering in een warmtenet nog van de grond komt’, zei hij kortgeleden tijdens een plenair debat. ‘De realiteit daarnaast is dat er op dit moment bijna geen publieke warmtebedrijven zijn die dit op een goeie, kosteneffectieve manier zouden kunnen uitrollen. Wat ik poog te doen, is in die complexe situatie, gegeven het feit dat het om een monopolie draait, proberen de wet te verbeteren. Zo blijft de warmtetransitie de komende jaren niet vasthangen in iets wat idealistisch, op papier, misschien goed klinkt, maar wat er in de praktijk voor gaat zorgen dat we met nog meer vertraging te maken krijgen.’
Toch nog steun
Ondanks die woorden kreeg dit amendement geen meerderheid. Toch kreeg het VVD-Kamerlid dinsdag ook steun voor zijn standpunt. Met Henri Bontenbal van het CDA had hij een tweede amendement ingediend, dat wel voldoende bijval kreeg. Ook deze wetswijziging heeft als doel de overgang van private naar publieke warmtebedrijven te temporiseren.
Niet tot zeven jaar, zoals in het wetsvoorstel stond, maar tot tien jaar na inwerkingtreding van de wet kunnen private warmtebedrijven nog aangewezen worden voor het aanleggen of uitbreiden van een warmtenet. Hiermee wil Erkens tijd winnen voor overheden en de bestaande warmtebedrijven meer ruimte geven.
‘Er zal tijd nodig zijn om de benodigde publieke financiële middelen beschikbaar te krijgen en om de publieke organisatiekracht op te bouwen’, staat in de toelichting bij het amendement. ‘Anderzijds hebben warmtebedrijven met een privaat meerderheidsbelang op deze manier langer de mogelijkheid om aangewezen te worden voor nieuwe warmtekavels.’
Donderdag stemt de Tweede Kamer over de Wet collectieve warmte in zijn geheel.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.