Het is een ‘fabel’ dat PAS-melders niks te verwijten valt

Valentijn Wösten: ‘Dat geldt voor vrijwel alle bedrijven. Het maakt niet uit of je het over PAS-melders hebt of niet, het gaat bijna altijd om kleine beetjes. Bij PAS-melders gaat het om bedrijven met een stikstofdepositie onder de 1 mol per hectare per jaar. Maar als je spreekt over alle bedrijven met een depositie onder de 1 mol, heb je het wel over 80 procent van alle stikstofemissies.’

Valentijn Wösten: ‘Dat staat in één van de bijlages bij een onderzoek dat het Interprovinciaal Overleg (IPO) heeft laten uitvoeren naar de impact van de invoering van een rekenkundige ondergrens. Daarin staat: wat is de uitkomst als je die rekenkundige ondergrens zet op 1 mol per hectare per jaar? Dat betekent dat ongeveer tachtig procent van de bedrijven vrij wordt gespeeld. Kortom, het is een fabeltje dat alles onder de 1 mol om een klein percentage van de totale emissies gaat. Dit fabeltje zal uit het debat gerost moet worden.’

Valentijn Wösten: ‘Het punt is dat het stikstofprobleem bestaat uit vele miljarden kleine beetjes. Dat is de stikstofdeken. Op het moment dat je zegt: ‘Dit is een klein beetje, daar moet je niet moeilijk over doen”, moet je consequent zijn en dat over ál die kleine beetjes zeggen. Maar dan zet je de sluizen open. Het is een volkomen verkeerde voorstelling van zaken dit neer te zetten als een klein percentage van de totale depositie. Dan snap je het probleem niet. Het probleem is een optelsom van enorm veel kleine beetjes.’

‘Dat is opnieuw een fabel. Dat wordt al jaren geroepen, maar de mensen doen hun huiswerk niet. Ik maak even een vergelijking met het aanvragen van een vergunning: stel dat je een vergunning hebt gekregen, maar daar is beroep tegen ingesteld bij de rechter en die vergunning gaat onderuit. Als je dan al vóór de uitspraak van de rechter hebt gebouwd, geldt dat dat bouwen was voor eigen rekening en risico. Er is geen enkel serieus argument om dit anders te zien bij PAS-melders. Door de overheid is tegen hen gezegd dat volstaan kon worden met het doen van een PAS-melding. Maar in de hele agrarische sector was bekend dat er een beroep liep tegen het PAS en dat de Raad van State in 2019 uitspraak zou doen. Als zij toch hebben gebouwd nog voordat die uitspraak er lag, dan doen ze precies hetzelfde als de partijen die bouwen voordat er een uitspraak ligt over een aangevochten natuurvergunning.’

‘Iedereen kon vanaf het begin op zijn vingers natellen dat het PAS onderwerp van beroep zou worden. Begin 2016 is het eerste beroepschrift richting de Raad van State gegaan. Al was dat beroep eerder of later geweest, iedereen kon op zijn vingers natellen dat op enig moment de rechter er aan te pas zou komen.’

‘Interessante vraag. Even kijken, hoor. Wat vind ik daarvan? Inderdaad, zij hebben een vergunning aangevraagd en die vergunning is geweigerd. En zij wilden vooruit. Mijn antwoord is: die situatie ligt misschien genuanceerder. Maar dan zou ik ook zeggen: wat ze hadden kunnen en misschien ook moéten doen, is beroep instellen tegen die positieve weigering. Dan hadden zij kunnen zeggen: “Provinciebestuur, u zit op het verkeerde spoor. Ik moet vooruit en ik moet rechtszekerheid hebben.”’

‘Meneer Koopmans is zelf verantwoordelijk voor het PAS. Hij was als Kamerlid één van de architecten ervan. Hij heeft geen enkel recht om over moraliteit te spreken als hij zelf architect is van het PAS. Hij is mede-verantwoordelijk voor de ontstane situatie. Dus zijn woorden neem ik niet serieus. Als Kamerlid is hij samen met Diederik Samsom initiatiefnemer geweest van het Programma Aanpak Stikstof. Zij hebben met z'n tweeën in 2009 een amendement ingediend, als een vervolg op de Commissie Huys en Commissie Trojan. In die tijd speelde de vraag: hoe moeten we nu verder met stikstof, met ammoniak, met de veehouderij, enzovoort. Het hele verhaal is begonnen met het initiatief van in de eerste plaats Koopmans, die dus kennelijk Samsom voor zijn karretje heeft weten te spannen. Meneer Koopmans heeft geen enkele recht van spreken als het gaat over verantwoordelijkheden in het PAS-debacle.’

‘Ik zou het op prijs stellen als wij deze problematiek met rust en een constructieve opstelling zouden bespreken en in samenspraak oplossen. Dan helpt het niet om met dit soort emotionele hyperbolen te schermen. Bovendien heeft MOB altijd al gezegd: een mate van coulance is mogelijk, maar alleen als onderdeel van een integrale oplossing. Dus wij nodigen Agractie, mevrouw Wiersma en alle partijen uit om nu serieus om tafel te gaan zitten, om deze problemen voor eens en voor altijd op te lossen. Met het vriendelijke verzoek op te houden met deze emotionele hyperbolen, want daar komen we geen stap verder mee.’

‘Mevrouw Wiersma heeft nog een leercurve te ontwikkelen. Dat is wel duidelijk. Als mevrouw Wiersma werkelijk bezorgd is over de PAS-melders, is het onbegrijpelijk dat zij zelfs maar overweegt een grenswaarde van 1 mol te introduceren. Daarmee dreigt ze een nog grotere groep bedrijven de illegaliteit in te drijven.’

‘Dat kan ze zeggen, maar dat zie ik haar niet doen. Ik kan alleen maar vaststellen dat op het moment dat zij die grenswaarde van 1 mol introduceert, ze daarmee weer een nieuwe groep bedrijven de illegaliteit in dreigt te drijven. Ze zegt het één en ze doet het ander. Aan de ene kant zegt ze dat ze wil opkomen voor de PAS-melders en biedt ze voor hen geen oplossing. Ze heeft de vijfjaarstermijn voor legalisatie laten verstrijken. Aan de andere kant werkt ze aan een 1-mol-grenswaarde, waarmee ze weer een nieuwe grote groep bedrijven die illegaliteit in dreigt te drijven.

‘Het punt is: het probleem van de PAS-melders kan niet opgelost worden zonder dat dat onderdeel uitmaakt van een complete oplossing van het stikstofverhaal. Dus opnieuw: de partijen zullen constructief en realistisch om de tafel moeten om de problemen nu voor eens en voor altijd op te lossen. Er moet een landbouwtafel komen, waar MOB beslist ook aan zit; een vervolg op wat Adema toentertijd heeft geïnitieerd, maar nu voor het echie. Het speelkwartier is voorbij. Er moeten knopen worden doorgehakt.’

‘Nee, omdat dat namelijk niet binnen vijf jaar operationeel zal zijn en kan voldoen aan de Greenpeace-uitspraak. Het is prima om dit in gang te zetten, maar dat gaat ons niet binnen vijf jaar het noodzakelijke resultaat opleveren. Daarbij is er iets te veel optimisme. Bij open rundveestallen zul je emissiemetingen moeten hebben. Maar we weten amper wat er uit de bestaande stallen komt. Dus er moet al een hele meetmethodiek worden ontwikkeld. Dat gaat niet binnen vijf jaar operationeel zijn. Vervolgens zul je ook nog eens de bedrijven aan bepaalde reductiedoelstellingen moeten binden. Dat ga je binnen vijf jaar never nooit operationeel krijgen.’

Valentijn Wösten: ‘Dat staat er los van. We zouden veel liever die procedures niet voeren. Maar de opstelling van het ministerie van landbouw laat ons op dit moment geen andere keus.'

‘Het één sluit het ander niet uit. Nogmaals, op het moment dat we wel met een serieuze landbouwminister te maken krijgen, kunnen we opnieuw de balans opmaken en kijken of er niet nog bepaalde procedures stil kunnen worden gelegd.’